Халуун халбагадалт

Би нь уухаа болиод сар гаран болж байна өө. Ингэж халбага вино уугаагүй өдрийнхөө тоог хань ижилдээ хэлсэн чинь шоолоод л байна лээ. Бүр нэг хамааралтай болчихсон хүн шиг гээд. 

Хамааралтай хүмүүс монголд их байна өө, эргэн тойронд. Хааяа нэг монгол руугаа ярихаар л тэр тэгж уугаад, энэ ингэж уугаад гэх юм. Уур хүрчих юм, өөрийгээ мэдэхгүй байж. Ха ха. 

Тэд хамгийн гол нь ажлаа алдаж, амьдралаа алдаж уугаад байна л даа. Мөнгөгүй төгрөггүйгээ гайхна, өвчин зовлонтойгоо гайхна, тэгсэн мөртлөө уугаад байх юм. 

Хэзээ манайхан нэг ууж идэхээ зохицуулж сурах бол?

Зээ, миний халуун вино. Сар гарангийн дараа уусан чинь аятайхаан орж байна лээ шүү. Хамгийн гол нь сэрүү орсон чинь дэлгүүрт халаадаг вино зараад эхэлсэн байна лээ. Тэгээд л зочин ирэх байсан тул шууд л гар яваад л, худалдаад ачихсан. Хэ хэ. 

Энэ хажууд нь байгаа нь "Мякү мякү" гээд Осака хотод болж буй экспо үзэсгэлэнгийн сурталчилгааны баатар. Осака яваад ирсэн хүн бүрийн бэлэгний гаднах цаасан дээр энэ Мякү мякү байна. 

Бид нэг явж үзэхсэн гэсээр байтал дуусах хугацаа нь дөхчих шиг боллоо. Манай ажил дээр ч зураг хөрөг нь их байна. Учир нь экспо дээр мужаа сурталчилсан бүхэл бүтэн цогцолбор байгаад байх шиг. Би ч сургаар л тэгж төсөөлөөд, жижигхээн газрыг тултал нь ашиглаж байж магад. 

Эд чинь жижигхээн газартаа маш эвлэгхэн тохижуулаад амьдран суугаад сурчихсан улс. Бид бол хажууд нь дэлгэсэн тэрлэг шиг ээ, тэрийдэг улс. Хи хи.

Манайхан гэснээс эх оронд минь ар араасаа л ямар нэгэн сенсаац хөврөх юм даа тийм ээ? Заримдаа ч гүйцэж уншиж амжихгүй л хоцроод байна шүү. 

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Сэрүүсэв, сайхан

Ойрд сэрүүсээд, сайхан хүн шиг намар айлчлах гээд л байна. Айхтар халж байгаад сэрүүсэхээр даардаг юм байна шүү. Ха ха. 

Намар цагийг япончууд олон янзаар өргөмжлөнө өө. "Идэх дуршлын намар", "Уншлагын намар", "Биеийн тамирын намар", "Урлаг уран сайхны намар", "Алтан шаргал намар" гээд л. 

Хар халуунд хүний идэх дуршил, ямар нэгэн зүйл хийх хүсэл үгүй болчихдог юм билээ. Тэгээд л сэрүү орохоор тэр бүхэн нь буцаж сэргээд, бөөн эрч хүч амтагдаад эхэлдэг байх. 

Бид ч хөдөлгөөнд орж эхэлж байна өө. Ямартай ч жимс хурааж, эргэн тойрныхоо хүмүүст тараав. Өөрсдөө тариалсан мэт л тараалаа. Хэ хэ. 

Зулзагатайгаа хамт жүжиг үзэв. Жүжиг болсон мужийн улаан булангийн чөлөөт танхимд "Нарны хүүхдүүд"-ийн хийсэн бүтээл, зурсан зургийн үзэсгэлэн болж байхаар нь сонирхов. 

Энэ аварга том тогоруу шувууг тэд нугалсан. Чадварлаг байгаа биз? 

Би охиндоо уншлагын намар шүү, номоо сайн уншаарай гэсэн чинь өөдөөс идэх хүслийн намар, би ч амттай хоол, амттан л идмээр байна шүү гэсэн. 

Хүмүүсийн харах өнцөг өөр өөр байгаад байна. Хөдөлгөөнтэй улсад бол биеийн тамирын намар, зулзагуудад идэх хүслийн намар, надад уншлагын намар. 

Ойрд япон ном уншаагүй, номын сангаас нэг ном зээлсэн чинь сөхөж ч амжаагүй байтал буцаах хугацаа нь болов. Дахин зээлдэг байх даа. 

Бага зулзагыгаа дагуулж яваад номын сангийн каарт нээлгэв. Гэрийн гадаад цэцэрлэгт явуулын номын сан ирдэг юм, автобус. Түүнийг ашиглуулах зорилготойгоор каарт нээлгэсэн, нөгөөдөр нь шахуу автобус ирж, манай хүн ганцаараа гарч ном зээлсэн, буцааж өгсөн. 

Гэх мэтээр бага багаар биеэ дааж эхэлж байна. Ганцаараа гараад, гадаа сургуулийнхаа ганц нэг хүүхдүүдтэй тоглож эхэлсэн. Амжилт мөн биз? Томоос том амжилт. 

Дуу нь чанга юм аа, хааяа гадаах том ах нар миний зулзагыг монголоор яриа үзүүлчих гээд, ганц нэг үг хэлэхээр шоолдог гэсэн. Туучийнуудыг дээ, эгчид нь хэлэхээс. Манай эгч жаахан атаман талдаа, хаха. 

Багадаа би ч ахтай, эгчтэй байсан бол ч гэж мөрөөддөг л байсан. Ах эгчээ хэлээд "зодуулахгүй юу" тийм ээ? Даанч японд тэгээд ах эгч нь гарч ирээд зодчихвол бөөн асуудал болох байх даа, бодсон чинь айчихлаа. Хи хи. 

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Жижиг гол

Хотод маань хэд хэдэн гол бий. Нэг нь нэлээд том, тэгээд хэд хэдэн жижиг голтой. 

Нэг жижиг голыг нь бид өдөртөө хэд эргэж тойрно оо. Хэ хэ. Эргэж тойрно оо гэдэг нь бидний ажилдаа, сургуульдаа явах замд байдаг юм. Хавар цагт бол сакүра цэцэглээд үзэсгэлэнтэй. 

Мөн хааяадаа халбага дарсаа уухаар орж гарахад бас л тэр голоо дагаад л өгсөөд, уруудаад явчихна. 

Олон сайхан дурсамжуудтай минь холбоотой. Хоёр талаар нь машины замтай. Нэг нэг чиглэлийн урсгалтай. Шөнийн цагаар зугаалахад нэг иймэрхүү харагдаж байна. 

Оройн цагаар зугаалахад, хөтлөлцөөд алхахад амгалан тайван газар өө. Хүн ам цөөтэй, хөдөө газар өө. Нас ахиад, хөдөө амьдарч ирсэндээ нэг их харамсаад байхаа больж байна өө. Залуу халуун насандаа ч хөдөө гээд үе үе хот газарт очих юмсан гэж мөрөөддөг л байлаа. 

Одоо ч тэгээд дасаж дээ, дасаж...

Дундаа хэд хэдэн гүүртэй. Энэ улаан өнгийн гүүр нь хальт уламжлалт өнгө оруулсан байгаа нь. Наана нь унжиж буй мод нь ороонго дэнс шиг санаж байна. Цэцэглэдэг үеэр нь энэ хавиар нэг их явдаггүй юм байна. Харах болгонд л ингэж мөнхийн ногооноороо л байж харагддаг.  Ганцаараа торойж ургасан байдаг. 

Гүүрийг бол эд нар ёстой чадварлаг байгуулна аа. Арга ч үгүй биз дээ? Ус ихтэй газар. Гүүр сайтай байхгүй бол хэцүүднэ биз дээ? Усгүй байсан ч засмал зам дээрээ давхар давхар гүүр барьчихдаг улс шүү дээ. Ялангуяа төв хотууд бол сүрлэг сүрлэг гүүр ихтэй. 

Голын нэрийг Фүкүро гол гэнэ. Үе үе би голын дагуух сакүра цэцэгтэй голын зураг оруулдаг даа, энэ гол шүү дээ. Ирэх жилийн хавар ч гэсэн зугаална даа. 

Түр баяртай.Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Хүүхдээ ойлгох ном

Хүүхдээ ойлгодоггүй үе гарна гарна. Заримдаа ч зулзагууд минь ээ, ээжийгээ ойлго гээд загнах үе ч бий. 

Нэг айлын хүүхдүүд байж тус тусдаа өөр өөр, бие даасан, өөрийн гэсэн бодолтой зан ааштай тул бас яг нэг л аргаар хүмүүжүүлнэ гэж байхгүй, тийм ээ? 

Хүүхэд хүмүүжүүлэх тухай гадны ном их уншдаг би энэ удаад монгол хүний бичсэн номыг уншихаар болсон. Би ч гэждээ, номын клубын гишүүдийн минь сонголт. 

Би ч ном сонгоход нь нэг их оролцдоггүй юм. Учир нь манайхан чинь бүгд аварга уншигч, ихэнх номыг уншчихсан, энэ сайн, энэ дажгүй, энэ сонирхолтой, энэ өгөөжтэй гэж мэддэг хүмүүс байдаг. Сонгосон сонголтууд нь надад лав таалагддаг. 

Цэдэвдамбын Оюунгэрэл. "Хүүхдээ ойлгох ном". 

Өмнөх үгт бичсэн "...хүүхдээ хүмүүжүүлэх гэхээсээ илүү ойлгох гэж хичээдэг ээж болохоор хүүхэд ойлгох талын мэдээлэл хавьгүй их орсон байгаа." гэсэн нь таалагдав. 

Ер нь энэ бүсгүйг би таалдаг. Харьцангуй зөв "нөлөөлөгч" гэж боддог. 

Улс төрд байхдаа мэдээж алдаа оноо байсан л биз? Харин ч дийлэнх гишүүдийг бодвол хаа очиж хулгай хийгээгүй байх гэж найддаг. 

Хоёр хүүхдийнх нь хүмүүжлийг хараад их "зөв ээж" гэж үнэлдэг. 

Энэ номоо уншихдаа сонин би араас уншаад өө. Арын хэдэн хуудсанд хүүхдүүдээсээ асуусан асуултууд байсан юм. Номоо эргүүлж тойруулж үзэхдээ түрүүлээд олж харчихаад, сонирхолтой санагдаад уншчихсан. 

Бэрийх нь нэрийг, хүргэнийх нь нэрийг мэдэж авав, хамгийн түрүүнд. Хэ хэ. Би ч угаасаа Идэр-Одыг "крашладаг" л даа. Залуусыг хэл устай болоод, дэлхийн мэдээллийг гадаад хэлээр олж аваад, дэлхийн залуустай хөл нийлүүлж алхаачээ гэж уриалдагт нь дуртай. 

Гэм нь би л өөрөө хальт мулт сурсан япон хэлэндээ ханаж цадчихаад байгаа болохоос. Нэг хэсэг англи хэлийг ёстой чиг сураад өгдөг баатар болсон байхгүй ээ, монголын хууль гурав хоног болчихсон. Яалтай...

Ер нь их сүрхий хүүхдүүд байна шүү, тэр хариултуудаас нь харахад. Мэдээж багаасаа гадаад дотоодод суралцаад, надаас илүү боломжтой байсан ч ерөнхий хандлага нь их зөв юм аа. 

Хүүхдүүдээ хөдөө аваачиж, амраадаг, хэсэг хугацаанд өвөөтэй нь хамт амьдруулсан зэрэг нь бас их сайнаар нөлөөлсөн юм байна. Би боддог юм, хөдөө очиж амардаг, ганц нэг жил хөдөө амьдарсан бол ч өдийд гэдэс мэдэс арилгаад сурчихсан, үнээ ямаа саагаад сурчихсан, энд аягүй л бол өрхийн фермер ажиллуулчихсан явж байх магадлал өндөр шүү гэж. Ха ха. 

Монгол хэл усны минь чадал чансаа ч арай дөмөг байх байсан болов уу? гэж боддогдоно. Үнэн голоосоо ингэж боддог шүү. 

Идэр-Одын хариултууд их час хийсэн, илэн далангүй байлаа. 10 жилд байхдаа хөөрхөн охидтой үерхдэг байсан гэж байна шүү. Мөн их уншдаг хүүхэд байж. 

Комеди нь сонсууштай, хараал ерөөл хэлдэггүй тийм ээ? Монгол залуусын таван үг хэлэхдээ заавал нэг хараал хавчуулдагт нь дургүй гэж юүхэв. Үүнийгээ засмаар санагддаг даа. Идэр-Одоос суралц та нар. Хи хи. 

За үргэлжлэлийг дараа бичье. Тэгээд ч уншиж дуусгаагүй байгаа юм аа. Энэ 9 дүгээр сард цөөхөн ном уншиж байна өө. Амралтын өдрүүдээр хувийн ажил ихтэй байсан гэж шалтаг тоочихоос дөө. Хэ хэ. 

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Тагтаа

Тагтаанд бүргэдийн хүч байгаагүй

Тагтаанд шонхорын зориг байгаагүй

Тагтаа алтан гургалдай шиг дуулаагүй 

Тагтаа үнэн ба амьдралтай нийлээгүй...

Багадаа "Тагтаа" шүлгийг их уншдаг байж билээ. Цэцэрлэгт байхдаа шинэ жилээр тагтаа болж бүжиглэж ч явлаа эгч нь. Ха ха. 

Гэснээс энэ тагтаа чинь ёстой хачин дуугардаг юм билээ. Шүлэгт гардаг шиг нээрээ л алтан гургалдай шиг дуулдаггүй юм билээ шүү. Өглөөд хар үүрээр манай энд тагтаа "хүнгэнэлддэг". 

Би эхэндээ мэддэггүй байсан. Сүүлд хань ижлээсээ асууж байж мэдэж авсан. Тэгээд л тагтааны тухай миний төсөөлөл, үнэлгээ нэлээд буусан даа. 

Бас хэдэн жилийн өмнө гэр бүлд заавал байдаг нэг "празит" нөхдийг "Гандангий тагтаа" гэнэ ээ гэсэн томъёог олж уншчихаад ер нь л энэ тагтаа чинь онцгүй нөхөр байна гэж эргэлт буцалтгүй бодсон билээ. Ха ха. 

Ёстой догь оршил биччих шиг боллоо шүү. Хи хи. 

"Тагтаа паблишинг"-ийн гаргадаг "Тагтаа review" сэтгүүлийг бэлгэнд авсан юм. Бараг жилийн өмнө. Би авчирсан номнуудаа жилийн дараа унших нь их юм билээ. Хэ хэ. 

Боломж гарахаар нь л авчихдаг болохоор. Тэгээд л хадгалчихна. 

Цаг нь болохоор гаргаж ирээд уншаад явж байна даа. 5 секундын дүрмээр нүдэнд харагдвал шууд аваад, ил байлгаж байгаад, уншиж эхэлсэн. 

Анзаарсан биз дээ? Ойрдоо овоо эрчимтэй уншаад байгааг минь. Өөрчлөлт, амжилт юм даа. Амжилт чинь өчүүхэн мэт санагдах олон зүйлсийн, өдөр тутам амжилттай даван туулдаг энгийн дадлын минь цуглуулга юм аа. 

Үүнийг биччихээд аяга угаагчаа нэхнэ, бас нэгэн номоо эхлүүлнэ. Хоолоо хийнэ, маргаашдаа бэлдэнэ гээд л ажил ундарна аа гэж...

За тэгээд намайг унших гэсээр байтал сэдэв нь хуучраад, хүмүүс нь мартагдах шахаад л... 

Цахим ертөнцөөр уншиж, эчнээ танил болсон хүмүүсийн бичсэнийг, огт таньж мэдэхгүй хүмүүсийн тухай ч олж уншив. Сэтгүүл учир олон хүний бичсэн, ярилцлага, танилцуулга, өгүүллэгийн орчуулга байсан. Сонирхолтой...

Мо Янь зохиолчийн "Идэш" өгүүллэг аяа бас сэтгэлийн мяндсан утсыг хөндсөн, эмзэг, эх хүний хүүхдээ гэсэн сэтгэлийн агууг харуулсан агуулгатай байлаа. Бодит түүх гэсэн шүү, ээ бурхан будда минь. Хятад орон бас л үгээгүй ядуу байсан байгаа юм. 

Мөн сэтгүүл тул цаас нь гялгар юм аа. Уншихад гялбаад жаахан тиймхэн байсан л даа. Нуулгүй хэлэхэд. 

Цаас голж шилдэг хүн нь байна өө. Шар өнгөөр тодруулахад бас тохиромжгүй юм билээ шүү. Би яахав мэддэг юмаар маруухан хүн чинь байнга л тодруулаад явчихдаг юм. 

Гэсэн ч гоё өгөөжтэй, уншууртай сэтгүүл байлаа. Баярлалаа. Мөн тэр аян замын тэмдэглэлүүдийг илүү дэлгэрэнгүй уншмаар, Мо Янь зохиолчийн өгүүллэгээс ихийг уншмаар санагдсаныг нуух юун. 

Мэлхий зохиолыг авч уншина аа. Авч  ирээд өрчихсөн ч байгаа билүү? Хайя байз. 

Золжаргал найруулагчийн харах өнцөг, үзэл бодол таалагдлаа. Илүү бодит үзэгдлийг, илүү бодит нийгмийг бодитоор нь, байгаагаар нь олон түмэнд түгээгээрэй гэж хүснэм. 

За тэгээд Тагтаа паблишингийн гаргасан номнуудыг их уншина аа, хойшид ч. 

Гэснээс тагтаа дуугарахыг юу гэж хэлдэг вэ? Мэдмээр байна уу? Толь бичигнээс харахад "гүгнэх" гэж байсан. Нутаг нутагт, хөгшчүүлийн хэлж ярих нь бас өөр өөр хэллэг байдаг шиг байна лээ шүү. Шинэ монгол үг мэдэж авав. Баярлалаа, гялайлаа. 

Мөн тун догь сэтгүүл бэлэглэсэн номын клубын минь нэгэн аварга уншигч, гялалзсан бүсгүйд маш их баярлалаа. Харин бичгийн хэв нь үнэн гаргацгүй юм билээ шүү, чиний. Эмч болоогүй чинь яамай. Ха ха. 

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Хөдөөгийн сэргэлт

Японд бас хөдөөгийн сэргэлт их яригдана аа. Бас л манайх шиг Токио, Осака гэх мэт төв хот руугаа залуусын нүүдэл их. 

Орон нутгийн захиргаа нь залуусыг, хот газрын хүмүүсийг нутагт нь ирж сууршихыг уриалж, янз бүрийн л бодлого боловсруулдаг юм билээ. Жишээ нь их дээд сургуульд суралцахаар явах гэж буй залуустаа, эргэж нутагтаа ирж ажиллах гэрээтэйгээр төлбөрийг нь төлдөг, ажлын байраар хангах гэх мэт.

Шинээр орон гэр бариад шинээр ирж суурьших гэж байгаа бол хөнгөлөлт үзүүлдэг гэх мэт. 

Хөдөөгийн бөглүү нэгэн газар ийм хөөрхөн "кафе" ажиллана. Өмнөх бичвэрт зураг оруулсан халуун рашаан бүхий Мисаса сум. Тэр хавийнхаа сүүний үйлдвэрээс сүүгээ татаж аваад сүү, сүүн бүтээгдэхүүн хийж зардаг. 

Худалдаж аваад явахаас гадна, дотор нь тухтайхан шиг сууж, сүрлэг ногоон мод ширтэнгээ зайрмаг идэж, тараг ууж болно. Өөр хэд хэдэн нэрийн бүтээгдэхүүн байсан. Сайн тогтоож аваагүй байна өө. 

Мартах ч угаасаа сайн гэсэн дөө. Мартчихлаа гээд сэтгэлээр унахгүй байх...

Ингэж модон торхонд хийж өгсөн. Мэдээж энэ торхыг авч явахгүй л дээ. Тавиур болгож ашиглана. Өвөрмөц шийдэл байна уу. Ихэвчлэн л хавтгай тавиур ашигладаг даа, иймэрхүү үйлчилгээний газрууд.

Хавтгай том тавиур чинь заримдаа бас хэцүү тийм ээ? Гулгаж мулгаад, асгаж цутгачих гээд. Энэ болохоор бага зэрэг асгарсан ч торхон дотроо болохоор үйлчлүүлэгчдийн хувцас хунарыг норгочихно гэж санаа зовох зүйл бага мэт санагдаад, өөрийн эрхгүй зураг дарсан. 

Уншигч олон тодроос санаа оноо авбал авна биз дээ? Гэснээс яг ямар ажил төрөл хийдэг, ямар бизнес хийдэг хүмүүс уншдаг бол?  Тоолуураа харахаар овоо л хүмүүс орж гараад байх шиг байдаг юм. 

Ингээд цонхоор байгалийн үзэсгэлэнг тольдонгоо ч идэж ууж болно. Бид тухтай сууж амжаагүй л дээ. Би "хүүеэ, би инстагийнхаа зургийг дармаар байна аа" гэж байж ганц нэг зурагтай хоцорсон. Хэ хэ. 

Тэгээд ч би суугуул нутгаа сурталчлах үүрэгтэй нэг ёсны нөлөөлөгч, түгээгч нь. Таарсан хүндээ "нэр хүндтэй үүрэг оноосон" улс одоо яахав дээ. 

Гэхдээ энэ мэтчилэн ганц нэг зургийг нь оруулаад л бичээд л явж байхад болох байх аа. Их битгий хий, бага битгий хий. Өдөр бүр хий. Энэ л зарчмаар блогоо олон жил хөтөлж байна дөө. Тийм ээ? 

Завшааныг ашиглаад, байнгын уншигчдадаа баярлалаа. Үргэлж талархдаг шүү.  

Рашаан байдаг сумын нэр Мисаса. "Мисаса онсэн" гээд хайхаар гараад ирнэ шүү. Одоо ч тэгээд хэлтэй устай бол амар болж дээ. Мэдмээр байгаа зүйлээ хурууныхаа өндгийг товчлуур дээр гүйлгээд л олоод мэдчихнэ, тийм ээ? 

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Халуун рашаан

Суугуул нутагт минь хэд хэдэн халуун рашаан бий. За тэгээд ер нь японы ихэнх мужууд халуун рашаантай дөө. Жишээ нь Эхимэ мужид хамгийн эртний гэгдэх Тоого гэдэг халуун рашаан байдаг. 

Миний очиж үзсэн газар бүрт л халуун рашаантай. Боломж гарвал орж алжаалаа тайлна. Заримдаа тухтай орох боломж гарахгүй. Гялс усанд орчихоод л ажилдаа гүйнэ. 

Мисаса гэдэг халуун рашаан бүхий газар. Радоны агууламжтай гэдгээрээ алдартай. Гадаад дотоодын жуулчид их ирж очдог газар. Бид хааяа боломж гарвал очихыг боддог. 

Сүүлийн хэдэн жил очсонгүй ээ. Буудлууд нь нэлээд үнэтэй. Түүнийгээ дагаад япон үндэсний хоол нь амттай л даа. Энэ жил хань ижил бидэн хоёр энэ зүгт нэг "болзоно байгаа?" гэж ярилцаад л сууна. Бага зулзага ч харьцангуй гэртээ үлдчихдэг болсон юм чинь. Эгчтэйгээ гэрээ сахиад үлдэх эсэхийг асууж, зөвшөөрөл авах гэдэг л том даваа. Хэ хэ.  

Сүрлэг өндөр ургасан мод бүхий уулан дунд байрладаг. Байгалийн харагдаж, үзэмж гоётой. Агаар ч сайхантай. 

Гэснээс сүүлийн хэдэн жил эндхийн буудлуудад монголоос залуус ирж ажилладаг болсон байна лээ. Нэг жилийн хугацаатайгаар ирж ажилладаг. Нэгэн дээд сургуультай гэрээтэй, хичээлийх нь кредитийг нь тооцоод явдаг гэсэн байх шүү. 

Ихэвчлэн гал тогоонд нь ажилладаг шиг байна лээ. Хань ижлийн хамаатан гээд нэг охин ирж ажиллаж байсан. Монголдоо уулзалдаж амждаггүй хамаатантайгаа арлын оронд уулзалдаж байна дөө. 

Энэ гурван зурган дээрх халуун рашаан нь гол дагуух рашаан бөгөөд, гадаа ил байрладаг. Мэдээж орж болно. Мэдээж энд тэндээс хэн нэгэн дурандаад сууж байх магадлалтай тул нэлээд эр зориг шаардана. Хо хо. 

Дэргэдэх буудалд нь буучихаад, орой сэрүүн агаарт агаарт алхангаа түр саатаж хөлөө дүрсэн шиг, хажуугаар нь шар айраг шимсэн шигээ суудаг жуулчид их.  

Аан тий, залууст сануулахад шивээстэй бол халуун рашаанд орохыг ерөнхийдөө хориглодог шүү. Хэмжээ нь бага шиг жижигхэн шивээс бол алчуураар нууж хааж байгаад орчихдог гэсэн. 

Зарим газруудад шивээстэй хүмүүс орж болдог халуун рашаан байдаг гэсэн. Японд аялахаар бол халуун рашаанд орж, өвөрмөц нэгэн соёлыг нь үзэж харах нь зүгээр шүү. 

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье.

Халдвартай

Зээ хө, энэ сардаа овоо хэдэн ном уншина гэсэн төлөвлөгөөтэй хэдий ч жаахан чамлалттай л санагдаад, өөрт. 

Хагас, бүтэн сайнд хувийн ажил ихтэй гүйгээд байна л даа. Тэгээд ажлын өдрийн цайны цагаар олддог 30 минутыг уншлагад зарцуулж байна. Энэ нь жаахан чамлалттай л даа. Олигтой ахиулж чаддагүй юм. 

Гэхдээ чамлахаар чанга атгана шүү. Их битгий хий, бага битгий хий. Өдөр бүр хий. Энэ зарчмаар өдөр бүрийн 30 гаран минутыг үржүүлээд бодохоор хөөрхөн хугацаа гарна аа даа. 

Нээрээ сүүлийн хэдэн жил англи хэлийг огт оролдсонгүй ээ. Нэг хэсэг үг цээжлэх гэж хичээдэг байжээ. Энэ номонд англи үгс их гарна. Англи хэлийг сурахгүй бол ч гэж бодсон шиг. Гэхдээ л барьж аваагүй л байна. Ойрын хугацаанд барьж авахгүй ээ. Япон хэлээ л хичээх минь гэж боддог болсон. 

Зураг харахад л ойлгомжтой дөө. Ямар ном уншсан нь. 

Жона Бернер "Халдвартай" гэдэг ном. Ерөнхий агуулга нь нэрд гардаг бүтээгдэхүүн, ам дамжин яригддаг бүтээгдэхүүн, санаа оноо гэх мэтийн учир шалтгааныг тайлбарласан ном байлаа. 

Хэрэглэгч хүний хувьд, худалдан авагч хүний хувьд "Аан, бидний ийм араншин, ийм сэтгэл хөдлөл, ийм өдөөгч зэргээс болоод зарим нэг санаа оноо, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ нэрд гараад, олонд түгээд, ам дамжин яригддаг байх нь ээ" гэж ойлгон, толгой дохин байж уншиж дуусгав. 

Маркетинг чиглэлээр ажилладаг, суралцдаг хүмүүс, ямар нэгэн бизнес эрхэлдэг хүмүүс, борлуулалт хариуцдаг хүмүүс сайтар "зажилж" уншаад, ажилдаа хэрэгжүүлбэл их зүгээр санагдсан. 

Миний бие ч гэсэн дээ, ирээдүйд аяга угаагчаа зардаг болчих юмсан гэж "мөрөөддөг"-ийн хувьд хэдэн жилийн дараа дахин нэг уншина аа. Ирээдүйд буюу нэлээд хэдэн жилийн дараа тэтгэвэрт гарахаараа эх орондоо очоод, хөдөө орон нутагт гарч амьдраад, цагтай завтай үедээ аяга угаагчаа нэхэж, борлуулсан шигээ амьдрах юмсан...

 "Хөдөөгийн сэргэлт" нэвтрүүлэгт оролцоод л... 

Сайхан л мөрөөдөл байгаа биз дээ? Хэ хэ. Цаана чинь "якүза" болох мөрөөдөлтэй монгол залуу байна. Тэгээд нуруугаараа дүүрэн шивээс хийлгэчихсэн. 

За наргиа ч яахав. 

Халдвартай мэт тархдаг 6 зарчим байдаг гэнэ. 

1. Үнэ цэнэ

2. Өдөөгч

3. Сэтгэл хөдлөл

4. Ил тод байдал (Харагдах байдал)

5. Ач холбогдол

6. Хүүрнэл

Эдгээрийг нэг бүрчлэн тайлбарлаад, жишээ энэ тэртэй тайлбарласан байна. Танил бараа бүтээгдэхүүний нэр ус их гарсан. Заримыг нь одоо ч хэрэглэдэг байх жишээний. Тэгэхээр чанартай, ам дамжигдан яригддаг, ач холбогдолтой, өдөөгч сайтай, сэтгэл хөдөлгөдөг бүтээгдэхүүн байх гээд байна тийм үү? 

Мэдээж мэдэхгүй бараа бүтээгдэхүүн, үүх түүх, нэр ус байсан. Тэрхүү бараа бүтээгдэхүүнд энэхүү халдвартай мэт тархдаг зарчмуудын  шаардлагыг хангаагүй гэсэн үг байх нь. 

Гэснээс бас нэг хүчин зүйл нь "ам дамжсан яриа" байдаг юм байна. Бодоод үзэхэд мэдээжийн зүйл. Бид таалагдсан, сайн, ач холбогдолтой гэсэн зүйлсийг бусдад танилцуулж ярьдаг, өөрийн мэдэлгүй танилцуулж байдаг. 

Жишээ нь миний нэхдэг аяга угаагчийг ээж минь, байнгын хэрэглэгч найзууд минь цааш нь хүмүүст "энэ ёстой зүгээр эд шүү дээ, их удаан хэрэглэдэг, үнэр ордоггүй, тос их сайн арилгадаг, би байнгын хэрэглэгч нь, надад нэг илүү байна, чамд бэлэглэе" гэж танилцуулж байдаг. 

Энэ нь санамсаргүйгээр сурталчилж өгч байна гэсэн үг. Тэгэхээр би сурталчилгаандаа мөнгө зарцуулалтгүйгээр аяга угаагчаа бусдад танилцуулчихаж байх нь. Ойлгосон уу? Хо хо.

Тэгэхээр миний ирээдүйн "аяга угаагч нэхэж борлуулах" өрхийн бизнес маань одооноос ам дамжин яригдаж эхлээд байна гэсэн үг.

Үүн дээр дээрх 6 зарчим бүгд хангагдсан байна. Өдөөгч гэхэд л аяга угаах нь өөрөө аяга угаагч хэрэглэх өдөөгч болж байна. Харагдах байдал нь өнгө алаглаад хөөрхөн шүү, миний нэхдэг аяга угаагч. Ач холбогдол нь бүрэн гүйцэт хатдаггүй байнга чийгтэй байдаг порлоныг бодвол хуртад хатдаг, нян үрждэггүй. 

Гээд л бичээд байвал бичээд л байна. Үнэ цэнэтэй байгаа биз? Би блогтоо олон жил бичиж байна. Сонирхож байгаа хүн байвал сэтгэгдэл үлдээгээрэй. 

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Бүтээл

Зулзагууд бүтээлээ туурвиад л яваа. Ээж харин зураг хөргийг нь дараад, учиргүй түгээгээд явах гэхээ байчихсан юм байна. 

Утсан дээр л баахан зураг байна. Хааяа дур хүрэхээрээ нүүр ном, инста зэрэгтээ оруулж байна өө.

Сүүлд харж байхад хөөрхөн л байдаг юм. Сонин сонин сэтгэж, харах өнцөг нь өөр байж шүү гэж дурсана.  

Нэг иймэрхүү хайчилсан будсан зүйлд нэг хэсэгтээ дурласан. Хайчтай маш чадварлагаар харьцдаг юм. Их багаасаа хайчтай нөхөрлөсөн. Эхэндээ ч зүгээр л хайчилдаг байлаа, бид хоёр. 

Яваандаа иймэрхүү дүр хайчилдаг боллоо. Мэдээж дунд нь буруу зөв хайчлаад, уур нь хүрээд урж хаяна аа. Яаж зүгээр байхав. Нас насны синдром нь нөлөөлдөг байх. Хэ хэ. 

Таалагдахгүй үедээ шууд л ураад хаячихаж байна лээ шүү. Аргагүй л уран бүтээлч хүний зан уу? Ха ха. Ээж зулзагуудынхаа улаан ногоон фен нь шүү дээ. 

Энэ толгойндоо угладаг баг. Эхлээд зурна, будна. Дараагаар нь хайчлаад, наагаад явчихна. Мөн бид "скоч"-ийг хайр найргүй хэрэглэдэг. 

Бүтээлч сэтгэлгээ нь хөгжиж байгаа байх гэж бодоод би харамладаггүй юм. Мөн оригами цаасыг хүртэл нэг их харамлаад байдаггүй. Хааяа эгч нар нь хэлж байгаа харагддаг. 

Багад дутуу дулимаг байснаас болоод зарим нэг авъяас, ур чадвар маань хөгжөөгүй байх гэж боддог л юм. Хэ хэ. 

Харин эгч нарыгаа бодвол бага зураад байх шиг. Ангидаа бол зурдаг гэсэн. Эргэн тойрныхоо найзуудад зураг зурж өгдөг гэсэн. Найзууд дундаа "гоё зурдаг" гэдэг ойлголт өгчихөөр, өнөөдүүл нь гуйгаад, хөөргөөд, тэгээд зурах гэж оролддог болчихдог бололтой. 

Би мөн үе үе магтаж, онгироож байгаад зуруулна аа. Эрэгтэй хүүхдийг сайн магтаж байх ёстой гэсэн. Хи хи. 

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Зураг

Энэ өнөөх цэцгийн хүрээлэн лүү орох гээд үүдэнд нь хүн хүлээгээд зогсож байхдаа дарсан зураг. Аминдаа алсын бараа харж нүдээ амрааж буй царай минь. Угтаа өдөр бүр л алсын барааг ширтэж нүдээ амрааж байх. 

Ингээд гэртээ ч блог бичиж байна гээд пс ширтчихээр хараа муудахаас яахав, тийм ээ? 

Уг нь хаашаа ч харсан ногоон өнгө. Ой мод, өвс ногоо, цэцэг жимс харагддаг юм. Чийглэг, хур бороо ихтэй улс орны нэг сайхан нь тарьсан болгон нь ургадаг. 

Их цэвэр цэмцгэр ээ. Хөдөө орон нутгийнх болохоор хүн багатай. Дээрээс нь ажлын өдөр бүр ч хүн багатай. Тэтгэвэртээ гарсан настай голцуу жуулчид л харагдсан. 

Гадаад жуулчид ч цөөн байлаа. Биднийг зөндөө зөндөө жуулчин дагуулж ирээрэй гэж нэг царайлаг ажилтан залуу нь хэлсэн. Хэ хэ. 

Нэмэх 35 хэмээс дээш халаад ирэхээр бас л чанга юм аа. Энэ усан оргилуурыг хараад усаар байлдмаар санагдсан. Гараа дүрж үзсэн чинь юу вэ? Бүв бүлээхэн байж билээ? Хэ хэ. 

Гэснээс багадаа байрныхаа хүүхдүүдтэй усаар байлдаж тоглодог байсан бага нас мину зэ. Үнэхээрийн жаргалтай байжээ. Энд хүүхдүүд усаар ч байлдаж тоглох завгүй, сургууль соёл, дугуйлан секц...

Бага байхад пааркын усан оргилуурыг тойроод л алхдаг байснаа санадаг юм. Хөөсөн чихэр бариастай. Хэ хэ. Их л том санагддаг байж билээ. Би чинь өөрөө жижигхээн. 

Алмаз эрдэнэ чинь жижигхэн байх тусмаа үнэтэй гэе дээ. Хи хи. 

Траншейных нь таглааг харчих л даа. Траншейны таглаа гэж хэлэхээргүй л байгаа биз дээ? Нутаг нутгийнхаа онцлогийг харуулсан зураг хөрөг, хээ угалзтай байдаг. 

Энэ тухай урд нь ганц нэг зурагтай бичвэр бичиж байсан байх. Нэг бол өмнөх блогтоо ч юм уу? 

Бага байхын нэг явдлыг санадаг юм. Ээж биднийг дагуулаад л ажилдаа явна. Бага дүүг тэвэрчихсэн. Би том нь юм болохоор яг ард нь дагаастай. Бас нэг дүү минь намайгаа дагана аа. 

Тэгсэн нэг харсан тэр дүү маань алга шүү. Ээж бид сандраад л хайв аа. Тэгсэн чинь явган хүний зам дээрх траншейны нүхэнд уначихсан, дээшээ биднийг хараад зогсож байдаг байгаа. 

Тэр нь азаар усны траншейн биш байсан. Гэхдээ хэлбэр нь дугуй, яг л траншейн шиг хэлбэртэй. Нэг их гүнзгий биш, дээрээс нь өвөл байсан болохоор бид зузаан хувцастай, дүү маань бэртэж гэмтэлгүй, босоогоороо уначихсан байж билээ. Ха ха. 

Манай энэ дүү нэлээд паянтай гар аа, одооны хэллэгээр бол төмс. Эрэгтэй ч юм байгаа юм. Ха ха ха. 

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Байгаль ба хүн

Хүн бол нийгмийн амьтан. Биш юм шиг байна өө. Хүн бол байгалийн амьтан. Учир нь энэ халуунд үнэхээр залхаж байна өө. Байгаль дэлхийгээ сүйтгэсээр буй биднээс хариугаа аваад байх шиг ээ. Нэг бол шатааж алчих гээд, нэг бол хөлдөөж алчих гээд. 

Удахгүй өвөл болно гэж бодсон чинь, бас л. Хэ хэ. 

Суугуул мужийн баруун бүсэд орших Дайсэн гэдэг уул. Мөн цэцгийн хүрээлэн. Жуулчдын очих дуртай газрын нэг. Миний бие ажлын шугамаар хоёр хятад, хоёр солонгос ажилчидтайгаа хамт явсан. 

Хаа нэгтээ нутаг нэгтнээ дагуулж очдог газрын нэг. Бүсгүйчүүд их сонирхоно. Эрчүүд цэцэг навч нэг их сонирхохгүй л байх шиг харагддаг. Эрчүүд та нар хааяадаа ч гэсэн гоёмсог зүйл үзэж харж, мэлмийгээн, зүрхээн баясгаж бай гэж тушаая. Өнөөх Эмүжин нь орж ирээд өмөөрөөд, загнаад унах вий дээ. Ха ха. 

Тэр цаана харагдаж буй бөөрөнхий дээвэрт байгууламжинд халуун орны цэцэгсийг тарьж ургуулдаг. 

Хүний гараар бүтээд, өдөр бүр мэргэжлийн хүмүүс арчлаад, тордоод байхаар урамтай сайхан ургана. Мэдээж тэдгээр хүмүүс цалингаа авна. Жуулчид мөнгөө төлж үзнэ. 

Гадны жуулчид бага зэрэг хөнгөлөлттэй. Тэгэхэд манайх яадаг билээ? Гадаад хүн гэхээр тэнгэрт хадчихдаг. Санаа зовно гэж юүхэв. Хөнгөлөлт үзүүлдэггүй юм аа гэхэд зүгээр л монгол хүмүүстэй адил үнээр л үйлчлэх хэрэгтэй. Тийм ээ? 

Энэ моднуудыг бас санааныхаа зоргоор янзалсан байгаа биз? Зүрхэн хэлбэрт оруулчихсан, амьтдын дүрс гаргаад тайрч янзалчихсан ч байх шиг. 

Иймэрхүү зүйл харахаараа хүмүүс чинь өөрийн эрхгүй гар нь ухаалаг утас луугаа явдаг юм билээ. Тэгээд л цааш нь олонд түгээгээд, үзээгүй хүмүүс нь ирж үзэх хүсэлд авьаад гэх мэт. 

Ажлаар хааяадаа ингэж орж гарах дуртай, зугаатай байдаг юм. Бүгчим халуун өрөөнд олуулаа цаг наргүй пс ширтэж сууснаас л дээр тийм ээ? Гэхдээ л пс ширтэж суух нь ажил болохоор яалтай ч билээ.

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Угталт ба үдэлт

Бүтэн цагаар ажиллах ч нэг бодлын гоё. Учир нь цалин нь өмнөхөөсөө илүү. Хэ хэ. 

Ажил бага үед бол жаахан хэцүү. Өөрөө өөртөө хийх ажил олохгүй бол ч. Их үедээ бол харин ч нэг толгой өндийх завгүй болно. Завтай үе, завгүй үе гэж байна. Энэ ч бүхий л төрлийн ажлын талбарт байх л асуудал. Тийм ээ?  

Өглөөд ажлын байрандаа очихоор үүдэнд нь амьд цэцгийн баглаа угтана. Үе үе цэцэг нь солигдоно. Өмнө нь бичсэн билүү? 

Цахилгаан шатанд суух гээд хүлээх зуураа албаар энэ цэцгийн ойролцоо зогсдог юм. ажилдаа орохоос өмнөх бясалгал маягийн ёслол болгож. 

Гэхдээ ойрдоо их халуун, гэрээсээ гарах гэсээр байтал ганц хоёр минут оройтож гараад. Ёслолоо үйлдэж чадахгүй байна аа. Харин тарахдаа өмнө нь түр саатаж хардаг юм. Тэгэхдээ зураг дарна.  

Гэснээс өмнөх ажлын байранд ч сар бүр солигддог цэцгийн булантай байж билээ. Цэцэгсийн нэрийг нь бичдэг байсан юм. Энэ удаад харин цэцгийн нэрс байхгүй юм билээ. 

Иргэдийн санал хүсэлтийн дэвтэрт бичдэг юм билүү? Хэ хэ.

Цэцгээ нэг бүрчлэн заавал ойртуулж зураг дарж байгаа. Ойртуулж харахаар нарийн ширийн зүйлс нь тодроод зүгээр юм билээ. Өнгө, дэлбээний хэв, хэлбэр гээд л. Зулзагууд ч хааяа ээжийнхээ утсыг үзэнгээ "хөөх, гоё цэцэг байна тийм ээ, ээж ээ" гэж хэлдэг юм. 

Тэр бүр амьд байгальтай харьцах нь багасаад буй өнөө үед гоёмсог цэцэг байдаг гэдгийг мэдэж авч л байг. 

Мөн юмыг яаж мэдэхэв? Ирээдүйд би цэцэгчин болох ч юм билүү? Дуртай зүйлээ хийсэн, хааяадаа найз охидтойгоо уулзаад халбага дарс шимчихдэг галтай цогтой эмээ болох юмсан гэж мөрөөддөг. Хи хи.

Заримдаа ч энэ яг амьд цэцэг мөн үү? Гэж бодно. Хуруугаараа имирч үзнэ. Хорвоо дэлхий дээр сонин хачин ургамал, цэцэг, хорхой шавж их байх юм тийм ээ? Тааралдах бүртээ нүдээ бүлтийлгэж, чихээ сортолзуулна. Зураг хөрөг дарна. Блогтоо бичих гэж тэр. Заримдаа мартчихсан л явна. 

Та бүхэн ч гэсэн сайхан бүхнийг харан баясаж, шүүмжлэх зүйлээ зөв шүүмжлээд, дэлхийн сонин сайхныг мэдэх хүсэл тэмүүллээр дүүрэн байцгаадаг юм шүү. 

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Инжир

Энэ жилийн инжир жимснийхээ зургийг оруулна аа. Бүр өөрөө очоод модных нь зургийг дарсан гэж байгаа. Надад өгнө гээд хэдэн ширхгийг түүгээд хөргөгчиндөө хийчихсэн байсан. Хайр хүрэм байна уу? 

Бид хоёр хоёр биенийгээ "крашладаг" юм. Хи хи. 

Мод нь. Нэлээд саглагар ургадаг юм билээ. Навч нь их том далбагар. Жимс жимсгэнд дуртай, ногоо цагаа тариалдаг хуурай дүү охиндоо үзүүлэх зорилготой бас. 

Болдог бол тариалах юмсан л гэх байх. Хашаандаа их гоё гоё ногоо, жимс тариалдаг юм. Сүрхий ажилсаг бүсгүй бий дээ, суралцмаар. Тэтгэвэрт гарахаараа шавь орно оо. Тэр үед болгоогоорой. 

Боловсроогүй байхдаа. Сайн харахгүй бол навчнаасаа ялгарахгүй, олж харах гэж бас л харааны бяд шаардсан. Хэ хэ. Ногоо тариалж мэддэггүй хүний л зан байх даа. Малд нүдтэй гэдэг шиг цэцэг, ногоонд нүдтэй хүн гэж байдаг л байх даа тийм ээ? 

Би малд ч, жимс жимсгэнэд ч, ногоо цагаанд ч нүдгүй хүн нь байна өө. Идэж л мэднэ. Идэхээс өөр ид шидгүй гэдэг нь байна өө. Ккк.

Нэг дор ургаад, ингэж өнгө ороод боловсроод ирэхээрээ хөөрхөн харагдана. Хөөрхөн гэдэг нь амттай гэсэн үг шүү. Хэ хэ. Хэмжээ нь хөөрхөн жижигхэн. Том хэмжээтэй сорт ч байдаг юм билээ. Тариалдаг залуу маань жижиг хэмжээтэй сортыг нь тариалдаг юм. 

Нэг боловсрохоороо ар араасаа боловсроод, нэг мэдэхэд газарт уначихсан байдаг гэсэн. Өөр ажилтай хүн чинь тэр бүр манаад зогсоод байж амждаггүй гэсэн. Болдог бол би манаад зогсож байх юмсан тийм ээ. Ха ха. 

Томруулж харахаар ингэж харагдана. Гүйцэт боловсроогүй байгаа нь. Ягаан өнгөтэй болж ирээд гүйцэт боловсрохоороо хүрэн өнгөтэй болж ирдэг юм билээ. 

Гүйцэт боловсроод зөөлөнд нь зуртай хүн ч байдаг. Хатуудууд нь дуртай ч хүн байдаг. Яг алинд нь дуртай вэ гэхээр нь бүгдэд нь л дуртай гэсэн. Үнэн л юм чинь. Тариалж чадахгүй, мэдэхгүй байж юун юм голж, цамаан загнах. 

Зөөлөн нь аманд ороод л, зажлах шаардлагагүй залгичихна. Хатууг нь бага зэрэг зажлаад л идчихнэ. Тэгэхээр бүгд л амттай.  

Миний ходоодонд орохын өмнөхөн гэдэг зураг. Тод хүрэн болсон байгаа биз? Ингээд л тав зургаан ширхэгийг өгөөд явуулчихдаг юм. Нэг дор биш хоёр хуваагаад л иднэ дээ. 

Бодоод байх нь ээ, бид чинь хатуу ааруул идэж өссөн болохоор ер нь жаахан зажлууртайд нь дуртай юм билээ. Хэт нялцгай гэхээсээ илүү. 

За тэгээд азаар гэрийнхэн маань идэхгүй юм. Ха ха. Идээд өгөөч гэж гуйгаад идэхгүй байна шүү. Түүнээс би харамлаагүй шүү. Одооны энэ хүүхдүүд чинь ид гэж гуйлгаад, хань ижил бид хоёр наана нь өөрсдийнхөө өлөн зэлмүүн үеэ дурсаж ярина гэж юүхэв. Хо хо. 

Юмны үнэ өсөөд буй эдүгээ цагт ийнхүү тариалсан жимс жимсгэнэ, ногоо цагаанаасаа өгдөгт баярлалаа.

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье.