Ном ба буу

Бага зулзагынхаа тухай бичих үү дээ? Томроод байна. Сахал үс нь ургаад байна. Ха ха. Нэг мэдсэн дуу хоолой нь баргилтаад ирэх юм шиг байна. Найзуудын яриагаар бол мөдхөн гэнэ. 

Ай хорвоо минь, одоо л сайн үнгэж, базаж, тэвэрч, энгэртээ нааж, мөөмдуулж авах юм шүү...

Энэ зураг бид хоёрын хэсэгхэн мөчийн тоглоом. Тэр шар гонзгой буу хагарсан. Өвөөдөө үзүүлж буу захина гэсэн. Аав нь нааж өгсөн. Одоохондоо болгоод л байна. 

Тэр жижиг хар буу нь сумтай. Гэхдээ сумнууд нь хаана яваан бүү мэд. Өвөө тэнд сумтай буугаар байлдсанаас хойш нэхсэн. Нэг дэлгүүр орсон чинь хаанаас ч юм олоод тэвэрчихсэн, "өвөө тэнд сумтай буутай, байлдаад би ялагдаад байна" ухааны юм ярьж, ээжийг хуга панаалдаад авахуулсан. 

Ээж хариад өвөөгөөс нь бууных нь мөнгийг нэхсэн. Одоогоор мөнгөө олж аваагүй л байна. Ха ха. Утасны хоёр талаас буугаар, нэг бол сэлмээр байлддаг хоёр шүү дээ.

За тэр сэлэм хэд дэх нь юм бүү мэд. Яахав, 108 иений дэлгүүрээс авдаг тулдаа л дампуурчихалгүйхэн шиг болгоод байна. 

Дээхэн 1080 иений сэлэм авч өгсөн чинь маргааш нь л цуулаад хаячихна лээ. Модон, тэгсэн мөртлөө хариугүй юм, зугаалж явахдаа л сэтгэлийн хөөрлөөр аав нь авч өгсөн. 

Цуулчихаар нь аавыг л жаал загнах шив дээ. Хэ хэ. Цуулсан хүнээ огтхон ч загнаагүй. Энэ одоо ариун явдал уу?

За тэгээд үлэг гүрвэлүүдийнх нь ганц нэг нь харагдаж байна. Өөрөө хамгийн хүчтэйг авна, бидэнд өвсөн тэжээлтэйг нь өгч тулалдана. Ойлгомжтой биз дээ, хэн ялах нь. Энэ одоо ариун явдал уу?

Хамгийн чухал хэсэг нь энэ шар шар том номнууд. "Хүүхдийн явуулын цаасан жүжиг буюу камишибай" гэж орчуулдаг юм байна. Хөөрхөн модон жижиг тайз хүртэл байдаг.

Би ээжийгээ ажилладаг байхад нь өгч байсан. Ээж минь дуурайлгаж 4 ширхэгийг хийгээд, жаалуудад уншиж өгдөг байлаа. Одоо байгаа эсэхийг нь асууя байз...

Монгол харихаараа хамаатныхаа бяцхан жаалуудад уншиж өгнө дөө гэж бодож явсаар байтал өнөөдүүл нь дэнхийчихлээ. Хэ хэ. 

Энэ камишибай-г уншуулах маш их дуртай. Үлэг гүрвэлтэй нь тэр бүр таарахгүй. Тэгэхээр энэ үлэг гүрвэл гээчид хөвгүүд ихээхэн дуртай нь харагдаж байгаа биз? Би номын сан орох болгондоо хардаг юм. Байхгүй шүү. 

Ээж амьтан болгоных нь дүрд хувилж дуу хоолойгоо өөрчилж уншдагт дуртай юм шиг байна лээ. Аавыгаа уншихаар голоод байдаг юм. 

Нэг өдөр бүр ядраад 

-Чихиро багш нь ядраад байна түр завсарлах уу?

-Чихиро багш ядарлаа гэж хэлдэггүй шд.

-...

Цэцэрлэгийн багш сурагч болж тоглож байсан юм. Би Чихиро багш болж ном уншиж өгөөд л, өнөөх маань өөрийгөө тойруулж үлэг гүрвэл тэргүүтэй тоглоомуудаа суулгачихаад, томоотой сонсоорой гэчихэж байгаа юм аа бас. 

Хамгийн томоогүй нь өөрөө л байсан. Янз бүр болж хөдлөөд, үг болгон дээр наадах чинь тэгдэг ингэдэг гэж яриа тасалж орж ирээд л. Хэ хэ. 

Цэцэрлэгийн багш нарыг ад үзэх гээд байдаг хүмүүс минь ээ, тэд нарыг хүндэтгэж, ажлыг нь ойлгож байгаарай. Би бол тэднийг биширдэг. Өөрийнхөө эрх ганцынхаа ая эвийг олох гэж зүдэрч байхад түмний тэр олон эрх жаалуудын ая эвийг олоод байдаг гэж бодохоор л...

Хүүхдүүдийнхээ өмнө ядарлаа гэж хэлэхгүй ч гэртээ хариад л ядарснаа мэддэг байх даа зайлуул...

За нэг ийм эрх зулзагатайгаа өдөр хоногийг нүд ирмэхийн зуур өнгөрөөж байна даа. 

Түр баяртайг бүгдэд нь амжилт хүсье.

Бэлэг 2

Шавь авчирч өгсөн бэлэг. Өвөл 12 сард монгол хариад он гаргаад ирсэн юм. Буцмааргүй санагдсан гэсэн. Хэ хэ. Яг тэгдэг шүү. Ингээд үлдчих юмсан гэж бодно. 

Жаахан хатуу байдаг юм билээ. Би тас хазчихаад байсан. Хэ хэ. Түүнээс бас хөөрхөн бэлэг болох юм билээ. Харин яаж хатууруулахгүй байх вэ? гэдгийг судлах хэрэгтэй байх...

Ийм үрэлнүүд дажгүй санагдсан. Охин бол дуртай нь аргагүй идсэн. Чёкотой нь жаахан онцгүй санагдсан. Хэт нялуун...

Нэг хөөрхөн нь "Алибаба" гээд ууттай чёко байдаг даа. Тэрийг сонин болгож авчирсан байсан. Багадаа өөрөө бас иддэг байсан гэж байна лээ. 

Ингээд бодоход багадаа маш их сахар иддэг байжээ. Шүдээ оройд угаадаг байсан эсэхээ санахгүй л байгаа юм даа. Одоо бол зулзагуудаа тувт сайн угаа энэ тэр гэж үглээстэй. 

Охид хорхойтой шүд байхгүй. Бага зулзагын үүдэн шүдэнд ээж хариуцлагагүй загнаад, насан туршийн шүд нь ургахаар маш сайн анхаарна даа, одоо ч анхаарсаар л даа...

Таныг аарууланд дуртай болохоор, жаахныг л авчирлаа. Ачаа их байсан гэсэн. Аргагүй шүү дээ. Би л гэхэд том жижиг 7 номоо дайгаад заавал авчир гээд хэлчихээр чинь тийм ээ? 

Яахав өөрөө надаас хааяа ном авч уншдаг юм. Гэхдээ халхын сайн эр мэр гардаг зохиол голцуу л зээлж уншдаг. 

Гэснээс энэ бөөрөнхий ааруул нь гурилтай санагдсан. Аманд орчихоод нэг тийм зунгааралдаад, бутарч өгөхгүй сонин. Хань ижил бид 2 энэ яг гурилтай байх аа л гэж ярилцсан. 

Шавь хөөрхий, худалдаанаас л авсан гэсэн...

Хатуу ааруул гоё байсан. Усанд дүрээд тавьчихна. Зөөлрөхөөр нь мэрнэ. Хэ хэ. Шүүсийг нь уучихна. 

Түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье.

Бэлэг

Монголоос авсан бэлэг. Дүү нар бэлэг өгмөөр байна гээд, ноолууран ороолтны зураг явуулсан, өнгөө сонго гээд. 

Бушуухан шиг л "хүүе, ороолт хэрэггүй ээ, ер нь ноолууран юм юу ч хэрэггүй ээ" гэж хариулсан. Учир нь ороолтноос их юм алга. Ноолууран ороолт ч хэд хэд бий. Барагтаа зүүхгүй, гараад л машин, жаахан алхахаараа халууцаад байдаг юм энд.

Тэгээд ч ноолууран эдлэлийг тултал нь арчилж, хамгаалж чадахгүй хорхойд идүүлчихээд байдаг би л лав. Энэ гоё ганган хүүхнүүдийн хөдөлмөрийг үнэн биширдэг. Хэ хэ. 

Тэгээд бодож бодож энэ оймснуудыг захьсан. Хань ижилд их таалагдаад. Дулаахан гэж юүхэв гэж байсныг нь гэнэт санаад. 

Түүнээс яг юу захих уу? гэхээр нь тулгамдаад мартчихдаг. Мөн тэр холоос төвөг удаад юм хум захиад яахав гэдэг үзэлтэй. Хэ хэ.

Ном бол тусдаа шүү. Сүүлийн үед өөрөө номоо авчихаад, зүгээр л дайгаад, аваад ир тэгэх үү? гэж хүсдэг болсон. Бас нэг дэвшил мөн биз дээ? Хаа хаанаа эдийн засаг хэцүү байхад, юмны үнэ нэмэгдээд хэцүү байхад албатай юм шиг ном авахуулахгүй байх санаатай...

Хүүхнүүд болон бага зулзагад ирсэн оймс. Охин бол шууд өмссөн. Би хайрлаад, цагаан сараар гаргаж ирсэн өмссөн. Шинэ дээл хувцас өмсөх ёстой гэдэг билүү? Дээл гэж өмсөх биш, оймсоо л өмсчихсөн. 

Амттан. Дандаа л "Алтан говь" гэж байхаар, арай өөрийг өгч явууллаа шүү гэсэн. Маш их сэтгэл шүү. Дотроо 2 янз юм билээ. Томчууд хар чёког нь таалсан. Багачууд борыг нь таалсан. 

Бор нь арвайн гурилтай юм билээ. Гашуун амт арай бага. Тэгээд л багачууд таалсан байх. Би ч аль болох какао өндөртэйд нь дуртай. 

Дүү нар хэлсэн "та нар бидний идэж үзээгүй монгол амтыг аль хэзээний л олоод амсчихсан байх юм аа" гэж. Хэ хэ. Үнэн үнэн. Гадаад явахдаа хүмүүс мэдээж аль монгол л гэсэн зүйлсийг авч ирдэг. Бид тэрнээс нь яаж ийгээд олоод амсчихдаг. Хо хо. 

Ингээд бодохоор миний харилцаа холбоо өргөн байгаа биз дээ? Уг нь гайгүй нийтэч, мэдээж үе үе солонгон аашаа гаргаж зарим нэг хүнд бухимдана. Дандаа л хайлмаг шиг явна гэж юу байхав. Хи хи. 

За түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

 

Гэснээс та бүхний ходоод гэдэс гайгүй юу? Хэхрэхээр бууз, нийслэл салат амтагдаж байна уу? Ха ха.

Цуглуулсан алт мөнгө минь

Алт мөнгөнөөсөө ганц нэгийг танилцуулах уу? Суугуул нутгийн баруун бүсийн харъяа "манга" зохиолчийн баатрын зурагтай амттан. 

Мизүги Шигэрү гээд хайхаар гараад ирэх байх. Өвөрмөц баатруудтай манга бичдэгээрээ алдартай. Өндөр насыг зооглоод 93-тайдаа өөд болсон. За за өөрсдөө гүүглэдчих. Маш дэлгэрэнгүй байх ёстой.

Гаднах боодол цаас нь. Энэ нэг зохиолынх нь гол баатар. Нэг нүдтэй хүүг Гэгэгэ но Китаро. Наана байгаа жижиг өндөн толгойтыг Мэдама ояжи. Ингээд бичээд хайвал бас л гараад ирнэ шүү. 

Үнэн залхуу байна аа би. Нэг юм бичих гээд байгаа юм бол дэлгэрэнгүй танилцуулчихгүй тийм ээ? 

Гэхдээ би бас та нарт бэлэнчлэх сэтгэлгээ суулгамааргүй байна л даа. Ха ха.

Дотроо бас ийм гялгар ууттай. Овоо хэдэн ширхэгтэй. Зураг авахын зуургүй шүүрээд л авна лээ нэг хүн.

Уутыг задлахад ийм хэдэн янзын баатрын зурагтай. Дундаа кремний хавчуургатай. Бутарч унасан жигнэмэг байлаа. Хар борголтой хамт идэхэд амттай байсан. Дангаар нь идвэл нялуун.

Гэснээс энэ жил нүүрномоор их сэвснийх үү? Бэлгэнд мөнгө бэлэглэх айл их байсан гэж дүү хэлсэн. Олзуурхсан. Цуглуулж байгаад хэрэгтэй юм аа худалдаад авчихна тийм ээ? 

Монгол харьж шинэлмээр санагдсан. Мөнгөнд дуртай золиг чинь. Ха ха.

Түр баяртай. Алт мөнгөнийхөө сонин сайханг хуваалцаарай. Бүгдэд нь амжилт хүсье.

Сар шинийн мэнд ээ

Үзэсгэлэнтэй болгодог жил гарч байгаа гэсэн тийм ээ? Нэг их хөдөлмөр заралгүйгээр хөвсгөрөөсөө салчих юм биш биз дээ? Хэ хэ.

Бяцхан хөөрхөн тавгийн идээ засдаг болоод 3 дахь жилтэйгээ золгож байна.

Энэ хөөрхөн идээг минь нэгэн хөөрхөн эгдүү чинь хуурайлаад, үрэлнээс нь хүний нүд хариулж байгаад ам руугаа явуулаад байсан. Ха ха. Мэдээгүй л гэж бодож байгаа байх даа, буруу зүйл хийчихлээ дээ гэхээрээ эдний нүд, нүүрний хувирал харваас андашгүй тийм ээ.

Шинийн нэгэнд бид айл хэссэн. Мэдээж айл хэссэн улс чинь алт мөнгөтэй харьсан. Тавгийн идээ амттай байсан. Хайлмагийг нь би хуурайлж, ааруулыг нь зулзага хуурайлсан. Хэ хэ. Уучлаарай.

Буузны дараагаар бид найзынхаа гараа гаргаж хийсэн амттанг амтархан идсэн. Зулзагууд зайрмагнаас нь нэммээр байсан гэсэн. Хо хо. Нэрэлхээд хэлээгүй шиг байна лээ. 

Эгч нь даалгавраа хиймээр байна аа гэж ярвайгаад тухтай суулгаагүй. Гайгүй ээ, дараа жилээс чамайг айл хэсэхдээ дагуулж явахгүй мэдэв үү? Алт мөнгө цуглуулж чадахгүй л хоцорно шүү дээ, тийм ээ? Хи хи. 

Энэ жил өргөн шинэлгээ болж байх шиг байна тийм ээ? Би ч ээжийнхээ өмнөөс ядраад л байгаа. Гал тогоо, аяга шанага. Аавынхаа өмнөөс бас эрүүл мэндэд нь санаа зовоод л суугаа. 

Бууз, архи. Яахав би нүүрномдоо элдэв юм түгээж ад болдгийн хувьд архи барьж золгосон хүмүүс харьцангуй цөөн байсан гэсэн. 

Настан буурлууддаа, нэг нэгэндээ хор хөнөөл нь их цагаан архи өгчихөөд, өвдөхөөр нь худлаа халаглаж суудгаа больмоор санагдаад байдаг юм. 

Үглэхээсээ өмнө үтэр түргэн энэ мэндчилгээгээ өндөрлөв. 

Түр баяртай, сайхан шинэлээрэй. Бүгдэд нь амжилт хүсье.

Зүгээр л

Өнөөдөр жаахан хөнгөн зүйл бичнэ ээ. Дан ном бичсэн чинь ядарчихлаа. Хэ хэ. 

Уншиж буй та нар минь ч бас ядарч байгаа биз дээ? Нэг бол бяцхан атаархаад. Энэ нэг юм одоо ямар их ном уншдаг юм бэ? гээд л. Ха ха. 

Номноос бусдаар ч нам тайван дөө. Нам тайван ч бас биш юм аа. Хэд хэдэн удаа сургууль оров. Төгсөлт, элсэлт. Дахиад л хичээлийн бэлтгэл...

Гэснээс төгсөлтийн арга хэмжээндээ сурагчид амны хаалтгүй оролцож болно. Харин гадны зочид, эцэг эх, асран хамгаалагчид амны хаалттайгаа оролцоно. 

Засгийн газрын шийдвэр нь иргэдээ амны хаалт зүүх эсэхээ өөрсдөө мэд гээд хувь хүнд хариуцуулчихаж байх шиг байна. Эмнэлэг, настангуудын асрамжийн газраар явахдаа амны хаалтаа зүү гэсэн. 

Энэ 2 болон 3 сард зарим нэг хагас бүтэн сайнд ажиллана. Уг нь бүтэн, бүх өдөр ажиллах гэсэн чинь заавал нэг өдөр амарсан байх ёстой гээд, 7 хоногт. Би чинь таван цаасаа бодоод алаад өгье гэж бодсон юм. Хо хо. 

Монголоос ажлаар ирсэн хүмүүстэй танилцаж нэг өдөр хамтдаа ойр зуур гарав. Монгол чёко бэлгэнд авав. 

Хайрцаг сав харьцангуй сайжраад л байна тийм ээ? Одоо амтанд нь бага зэрэг дэвшилт гаргавал гэж боддог. Ёс болгоод амсдаг. Их нялуун санагддаг. За хэдэн грамм сахар идчихэв дээ гэж өөрийн эрхгүй боддог болчихсон байна лээ. 

Хэлбэр ч хөөрхөн санагдсан. Түр гарчихаад ирэх хооронд дүү нь хоёрхныг үлдээсэн гээд жавтий хүртсэн байсан. 30 минут ээжээ гэж уйлсан гэсэн. Ха ха. Уг нь бүгд нэг нэгийг амссан юм, мань хүн эгчийн нүдийг хариулж байгаад идчихсэн хэрэг.

Гэснээс би ойрд дан ганц ном аваагүй, өөр бэлэг зөндөө авсан. Зураг оруулъя байз. Энэ зүгээр, энэ ч дээ ч гэдэг юм уу? санаа оноогоо хэлээд. Та нар санаа авцгаана биз? Хэ хэ. 

Гэхдээ өөрөө захиж авдаг болохоор, энэ ч дээ гэсэн бэлэг бараг байхгүй дээ. Юу захих вэ? гэж асуудаг хүмүүстээ их баярладаг шүү. Үргэлж талархнам...

Хавар айсуй гэсэн чинь бороотой сэрүүхэн байна. Эртээд бүр цас хаялсан.

Түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье.

Яруу найраг

Яруу найрагч, шүлэгч охинтой болохоо шахсан шүү дээ. Хэ хэ. 

Одоо гэхдээ юун шүлэг байна л даа. Хичээл ном гээд. 

Өнгөрсөн онд нэг шагнал авсан юм. Нэг ч биш л дээ, нэлээд хэд. Тэгэхээр нь ээж яахав улам давраад, улам ихийг хүсээд баахан ном зээлж ирсэн. 

Бага ангийнханд зориулсан Хайкү шүлэг тэрлэх тухай, Танка буюу богино дуу? шүлэг зохиох тухай номнууд зээлж ирээд хүчээр унш гээд л өгчихсөн. Нүд нь орой дээрээ гараад л, за гээд л авсан. 

Уншсан л юм шиг байна лээ. Би буцааж өгөхийнхөө өмнө сөхөж харах санаатай хоёр өдөр цүнхэлж явснаа амжилгүй буцаагаад өгчихсөн. Бүр сүүлд унших ном олдохгүй, хийцгүйрэх үедээ зээлж уншина гэж бодов. 

Тэгэхдаа санаж байхын тулд эндээ зураг оруулав. Энд байдаг, бага ангийн хүүхэдтэй ээж аавууд миний блогийг олж уншвал хүүхдэдээ зээлж уншаалаарай. Сонирхолтой санагдаж магад. 

Насны ангилаллаар шүлгийн уралдаан явуулдаг юм билээ. Шагнал гардуулах ёслол нь цомхон болсон. Сонинд нэр ус нь гараад, таньдаг эмээ өвөө нар олоод уншчихсан. Баяр хүргээд л байсан. 

Өөрөө бол ичээд, их даруухан загнасан. Гэхдээ ирэх жил оролцоно оо гэчихсэн явна лээ. Бас нэг цайны компанийн шалгаруулалт бичиж өгөх юм гэсэн. Өгсөн эсэхийг нь мэдээгүй л явна. Хэ хэ. 

Аав нь урамшуулж мөнгө өгсөн. Бөөн баяр байсан. Бараг дахиж тэгж мөнгө авах санаатай л уралдаанд орох гээд байх шиг санагдсан. Ха ха. 

Хүүхэд томроод мөнгөнд дуртай болж ирсэн. Дуртай юмаа авна гэдэг болсон. Дуртай юмыг нь сонсоод ээж бас дуугай байхгүй ээ. 

Түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье.

Өлсөцгөөе 3

Энэ бичвэрээр ингээд энэ номыг дуусгана шүү. Зарим нэг хэсгийг "Сахар" номыг уншихад болох байх. Бүр уншмаар хорхойсоод байвал монгол хэлээр "Мацаг" гээд хайгаад үзнэ биз дээ? 

Өлсөнө, мацаг барина гэхээр "өө тэр бүтэхгүй, чадахгүй" гэх хүмүүс бий. Гэхдээ миний танилцуулах энэ арга харьцангүй хялбар. 

Нэлээд уншиж, судалж, өвчтнүүдээ ажигласны үндсэн дээр 16 цаг өлөн байх буюу юм идэхгүй байх нь хамгийн тохиромжтой. Ингэхдээ унтаж буй цагаа хамт тооцоод  оролцуулчихвал бүр хялбар. 

Ажлын өдөр хэрэгжүүлэхэд хүндрэлтэй, боломжгүй гэж үзвэл амралтын өдөр хэрэгжүүлж болно. 

Яагаад заавал 16 цаг гэж? Учир нь сүүлд юм идсэний дараа 10 цаг өнгөрөхөд элгэн дэх сахар алга болж өөх задарна. Ингэснээр энерги үүснэ. 16 цаг өнгөрөхөд Autophagy явагдана. Хүний биед ойролцоогоор 60 их наяд? эс байдаг. 

Эс нь ихэвчлэн уургаас бүрддэг. Ямар нэгэн байдлаар гэмтсэн уураг гадагшилдаг. Гадагшилж чадаагүй эс нь хүний биед муугаар нөлөөлдөг. Нэг ёсондоо өвдөж эхэлдэг. 

Бид хоол шим тэжээлээр уураг авдаг. Уураг авч чадахгүй болсон үед бидний бие уургаа өөрөө бүтээх гэж үздэг. Тэгээд хуучирсан, гэмтсэн эсийн доторх уургийг цуглуулж, задалж, тэдгээрээс уураг үүсгэх гэдэг. 

Эс болгонд mitochondrion гэж байдаг. Гээд зөндөө зүйл бичжээ. Би нь мэргэжлийн энэ үг хэллэг сайн мэдэхгүй, орчуулж хайя гэсэн үнэндээ төвлөрөхгүй байна өө. Уучилна биз?

Энэ Autophagy-н тухай дэлгэрэнгүй бичсэнийг уншмаар байвал ийшээ орж уншаарай. Дэлгэрэнгүй тайлбарлажээ. Аль 2016 онд.

https://medium.com/@MandakhnaranDavaadorj/2016-оны-нобелийн-шагналыг-анагаах-ухааны-салбарт-авсан-бүтээлийн-тухай-a9d7aa14762e

Өөрөөр хэлбэл Autophagy нь хуучин эсийг бие дотор нь шинэ эс болгон өөрчлөх үйл явц гэж ойлгож болно. Шинэ эс бий болоход хүн мэдээж эрүүл байна, залуу байна. 

Энэхүү Autophagy-н нэг онцлог нь шим тэжээл их байвал явагддаггүй. Яагаад гэвэл бие болон эс нь хүчтэй стрессдэхээр л амьд үлдэхийн төлөөх хүний биед үүсдэг тогтолцоо тул эс н өлсгөлөн байдалд орсон нэг бол бага хүчилтөрөгчтэй үедл хөдөлгөөнд орж эрчимждэг. 

Товчхондоо хамгийн сүүлд юм идээд 16 цаг өнгөрч Autophagy- байж ажиллаж эхлэнэ гэсэн үг. 

Ядаж долоо хоногтоо нэг удаа ингэж 16 цаг юм идэхгүй байвал дотоод эрхтэн амрах, өөхлөлт багасах, цусны эргэлт сайжрах гэх олон сайн талтай. Мөн дээрээс нь бид шинэ эстэй болно. 

Хамгийн энгийн арга нь хэрэв та хоногт 8 цаг унтдаг бол тэр цагаа оруулаад унтахын өмнөх болон сэрсний дараах 2-3 цаг юм идэхгүй байх. Өлсөөд байвал самрын төрөл идэж болно. 

Мөн ингэж өлөн байсны дараагаар амттан идмээр, гурилан юм идмээр санагдаж магад. Аяндаа дасаад ирэхээр цаанаасаа дээрх зүйлийг идэх дур бууна. 

За тэгээд хүн бүрийн амьдралын хэв маяг, ажлын онцлог өөр өөр тул өөрсдийнхөө хэв маягт тохируулаад л 16 цаг юм идэхгүй байх юм байна. Эмч өөрөө ганц хоёр цагийн ялгаатай арга бичсэн байсан. 

Жишээ нь өглөө 6 цагт босоод өглөөний цайг уулаа. Тэгснээ бүр оройны 22 цагт оройн хоолоо идээд, 24 цагт унтах гэж байсан. Энэ арга жаахан тохиромжгүй санагдав. Доорх зураг шиг.

Нэг хэсэг манайхан мацаг гэж шуугисан даа. Ер нь бол мацаг юм байна гэж ойлгосон. Яахав эмч өөрөө мацаг гэдэг үг хэрэглэхгүй өлөн байх гээд юм идэхгүй байх цагаа уртасгах гэж бичээд явсан байна лээ. 

Хагас бүтэн сайн гэсэн амралтын өдрүүдэд 24 цаг юм идэхгүй байх нь бас их зүгээр. Харин 24 цагаас дээш өлсөх гэж байгаа бол заавал эмчийн зөвлөгөөний дагуу хийх ёстой шүү. 

Ингэж өлсөхийн сайн тал гэвэл тоочоод баршгүй. Дотор эрхтний үйл ажиллагаа сайжирна, өтгөн хаталт арилна, алерги үгүй болно, ядаргаа арилна. Өөх задарч цусны эргэлт сайжирна, амьдралын хэв маягаас шалтгаалж үүсэх өвчин багасна. Цусан дахь сахарын хэмжээг 20%-р бууруулж чадна. Хавдар зэрэг өвчин тусах эрсдлийг багасгана.

Мөн залуу байдлаа удаан хадгална. Альхаймер хэлбэрийн зөнөгрөх өвчнөөс урьдчилан сэргийлнэ. Арьс толийж сайхан болно. 

За бас хэд хэдэн мэргэжлийн үг хэллэгтэй сайн тал гэж бичсэн байсан. Орчуулж дийлшгүй нь. Өөрсдөө олж уншигтий...

Сул талыг нь дурдахгүй өнгөрч болохгүй. Жин хасаж, өөх задарсантай уялдаатайгаар булчин ч бас сулардаг. Тэгэхээр амархан, өөрт хүндрэлгүй дасгал хөдөлгөөн хийх ёстой. 

Ялангуяа настай хүмүүс анхаарах хэрэгтэй. Дасгал хөдөлгөөнийг тусгай зориулалтын танхимд хичээллэхгүй бол болохгүй гэж хүндээр хүлээж авалгүй өдөр тутмын амьдралдаа л оруулаад өгөхөд болно. 

Жишээ нь шатаар өгсөх уруудах. Гэдэсний таталт, гар дээр суниах, squat хийх. 60 кг жинтэй хүн 20 минут шатаар өгсөж уруудахад 100 ккалор шатаадаг. 

Сахарын тухай бичсэн байсан. Орчин үед бол бидний сахарын хэрэглээ асар өндөр юм байна өө. Энэ талаар өөрсдөө олж уншина биз дээ? 

Ингээд урт настай удаан жаргалтай номныхоо тухай дуусгана аа. Аль болох энгийн хэллэгээр бичих гэж хичээлээ. Эсрэгээрээ ойлгомжгүй болчих шиг боллоо. 

Өнгөрдөг жил баахан ном авчирсан хүн чинь, уншиж барахгүй байж л дараагийнхаа номыг захиастай, төлөвлөөстэй. 

Залхаасанд уучлаарай, ном ярьж. Хэ хэ. Гэхдээ дугуй дугуйгаа олж нөхөрлөдөг гэдэг дээ, блогийг минь ч номонд хорхойтой хүмүүс уншдаг байх тийм үү? Хо хо. 

Түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье.

Жич: Зураг1-Оройн хоолоо 18 цагаас өмнө идээд маргааш өглөөний 10 цах хүртэл юм идэхгүй.

Зураг2-Өглөөний 6 цагаас оройн 22 цаг хүртэл юм идэхгүй. 22 цагт оройн хоолоо иднэ.

Өлсөцгөөе 2

Номныхоо нэрийг бичээгүй байна лээ тийм ээ? Хэ хэ. 

"Өлөн байх нь хамгийн хүчтэй эм" гэдэг гарчигтай шүү. Монгол хэл дээр "Мацаг" гэдэг гарчигтайгаар орчуулагдсан байсан. Сонирхож байвал олж уншаарай. 

Японд ч энэхүү өдрийн 3 удаа хооллох заншил нэлээд сүүлд дэлгэрсэн гэнэ. 1657 оны үе буюу Эдогийн засаглалын үед барилга, бүтээн байгуулалт ид өрнөж, ажилчдад олгодог өглөө оройн хоолноос гадна өдрийн хоол гэж олгодог болсон.

Мөн Мэйжигийн шинэчлэлийн дараа засгаас цэргүүдийг өдөрт 3 хооллодог болсон зэрэг нөлөөлж өдөрт 3 хооллох заншил үүссэн гэж үздэг гэнэ. 

Энгийн ард иргэд өдөрт 2 л удаа хооллодог байсан гэнэ шүү. Манайхан чинь бас дээхэндээ нэг их олон хооллоод байдаггүй л байсан гэж ярилцдаг тийм ээ? 

Мөн 1935 онд япон эрэгтэй хүний өдрийн авах ёстой илчлэгийн хэмжээ 2500-2700 гээд тогтоочихож. Угтаа энэ их тоо гэнэ. Учир нь өдгөө ихэнх гэрийн ажил, унаа унаш гээд автомат болчихсон. Харьцангуй бага хөдлөөд байна, хүмүүс. 

Бодсон чинь нээрээ л тийм. Угаалгын машин, тоос сорогч гэдэг сайхан зүйл гарчихаж. Мөн гурил зуурч элдэх нь ч цөөрч. Гэрэл, зурагт гээд л бүгд шахуу удирдлагатай. Ер нь гэртээ бол бараг хөдлөхгүй байх шиг байна тийм үү?

Тэгсэн хэрнээ л ядраад байгаагаа гайхаад л би ч...

30-49 насны эрэгтэй хүн 1500, эмэгтэй хүн 1170,50-69 насныхан 1350, 1110, 70-с дээш насныхан 1220, 1010 хэмжээтэй байхад болох юм. Харин хүнд хүчир ажил хийдэг, тамираар хичээллэдэг хүмүүс 1800-2200 орчим байханд хангалттай гэжээ. 

Хооллосны дараагаар ядардаг, нозоордог, нойр хүрдэг гэх мэт шинж илэрдэг хүмүүс анхаарах хэрэгтэй. Хэтрүүлж идэх нь дотоод эрхтнүүдийг цуцаадаг. Өлсөөгүй байж ар араас нь хивэхгүй байх. 

Гурил будаа, гоймон талх хэтрүүлэх нь сая хэлдэг, нойр хүрэх, ядрах гэсэн шинжүүд илүү элбэг. Мөн эдгээр хүнсний хэрэглээ их байх тусам цусан дахь сахар огцом ихэсдэг. Улмаар цөс нь инсулин ялгаруулж цусан дахь сахарын хэмжээг бууруулах гэж үзэж  тарна. 

За сүүлийн үед энэ "инсулин" гээчийн талаар их ярьж бичдэг болсон тул та бүхэн өөрсдөө хайж уншаарай...

"Буруу дадал зуршил, үлбэгэр хайнга байдлаа таягдан хаяж, өөрийн биеийн дууг хоолойг чагнах. Энэ бол өөрийгөө хайрлах, гамнах эхний алхам".

• Эртнээсээ л ийм байсан, ингэж дадсан гэх бодол, баримтлалаа эргэн нэг харах. Жишээ нь өдөрт 3 удаа хооллоод л ирсэн шүү дээ, муудчихаагүй байна гэх үзэл.
• Хаа нэгтээ ууж идэхээр очихдоо гарсан болгоныг хэнэггүй гэгч нь амандаа хийх.
• Гэрийнхнийхээ үлдээсэн хоол хүнсийг хайран юм гээд идэх.

За энэ 3 үйлдлийг хийдэг хүмүүс анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй шүү. 

Нас ахих тусам идэх хэмжээ, чанарт анхаарах. Өдөрт заавал 3 удаа хооллох шаардлагагүй.  Өдөрт 3 хооллох нь дотоод эрхтэнд амрах хугацаа өгөлгүй, сульдаадаг. 

Хоол боловсруулахад 2-3 цаг, тос өөх ихтэй хоолыг боловсруулахад 3-4 цаг орчим ходоодонд байж, зарцуулдаг. Нарийн гэдсэнд 5-8 цаг орчим зарцуулж байж боловсруулдаг. 

Бүдүүн гэдсэнд нарийн гэдсэнд шимэгдээгүй ус нь 15-20 цаг зарцуулж байж шингэдэг.

Ингээд цагаар тооцоод үзэхэд бидний гэдэс ходоодонд орсон хүнс буюу хоолыг бүрэн боловсорч, шингэж, гадагшилж амжаагүй байхад дээрээс нь нэмж идээд оруулаад байхаар бүхий л дотоод эрхтэн ядарч сульддаг. 

За тэгээд ходоод муу байх нь хүний арьс болон үсэнд муу нөлөөтэй. 

Хамгийн их ачаалалтай байдаг эрхтэн нь "элэг". Бид элгийг зөвхөн архи уусан үед, шартсан үедээ л ачаалалтай байна, муудна гэж үздэг. Гэтэл бидний элэг маш хичээнгүй, ажилсаг эрхтэн юм. Маш олон үйлдлийг зэрэг хийдэг эрхтэн. 

Боловсруулах, хуримтлуулах, задлах, ялгаруулах, задлах гэх мэт. 

"Бидэнд амралт хэрэгтэй байдгийн адилаар эрхтнүүдэд маань ч амралт зайлшгүй шаардлагатай".

Тогтмол нэг цагт хооллох нь эрүүл бөгөөд зөв мэт санагдаж магад. Гэвч хүний бие тухайн өдөр өдөртөө өөр өөр байдаг. Жишээ нь урд өдөр нь нэлээд илчлэг ихтэй хоол идсэн, их хэмжээгээр идсэн гэж үзэхэд маргааш нь тогтсон цагтаа идэх нь зөв гэж хэлэхэд бэрх. 

Харин хоолоо бүрэн шингээд, өлслөө гэж мэдэрсэн үедээ идэх нь илүү зохимжтой. 

Хэтрүүлж идэх нь ДНХ болон эсийг ихээхэн гэмтээдэг. Мөн "Reactive Oxygen Species, ROS" нэмэгдүүлдэг. Энэ "Reactive Oxygen Species, ROS" -нь хүний биеийг хүчиллэг болгох буюу зэврүүлдэг чадалтай. Тэгснээр хүний бие дэх вирус гэх мэтийг дардаг ч эсрэгээрээ ДНХ-г гэмтээдэг аюултай.

Энэ хүчилтөрөгч ихэсдэг нэг шалтгаан нь стресс, нарны хэт ягаан туяа, вирусын гаралтай бактери, элдэв хортой зүйлийн хэрэглээ. Мөн хэт их хөдөлгөөн гэх мэт олон шалтгаан байдгийн нэг нь "хэтрүүлж идэх". 

Энэ даамжирвал хөгшрөлт эрт явагдах, үрчлээ ихсэх, сэвхтэх, улмаар хорт хавдар тусах эрсдэл дагуулдаг.

За мэргэжлийн үг хэллэгээ эмч дүүгээсээ асуудаг юм. Уриалгахан гэгч нь дэлгэрэнгүй хэлж өгдөг дүүдээ баярлалаа. Хойшид ч болгоогоорой. 

Яг "Reactive Oxygen Species, ROS"-ын тухай яг нарийн ойлгож чадсангүй. Монгол орчуулгыг нь авах билүү? гэж бодоод л сууж байна.

Өөх тос, сахарын хэрэглээнээс үүсэх хор уршгийг бас тайлбарласан байсан. 

Жишээ нь өөх нь 2 янз байна. Арьсан дорх өөх, дотоод эрхтний өөхлөлт. Өөх нэмэгдсэнээр цусны болон тунгалагын эсийн эргэлт муудна. Хэдийгээр бид өөхийг жин хасахад туйлын хэрэгцээгүй лайсан мэтээр үздэг ч үнэндээ сайн тал ч бий. 

1. Энерги хурилмтлуулна.

2. Биеийн дулааныг хадгална.

3. Дотоод эрхтнүүдийн байрлалыг хадгална.

4. Зөөлөвч болж хүний биеийг гадны ямар нэг гэмтлээс хамгаална.

5. Даавар болон цөс ялгарах эс үүсвэр нь болдог.

6. Төрөл бүрийн витаминыг шингээхэд хэрэгтэй. 

Нэг ёсондоо хүний биед зайлшгүй байх ёстой хүчин зүйл байх нь.

Мэдээж ихэдхээрээ сөрөг нөлөөтэй. Жин нэмнэ. Хөл, нурууны ачаалал ихсэнэ. Хүзүү хавиар өөх нэмэгдвэл нойр муудна, унтаж байхад амьсгал түгжрэх аюултай. Улмаар цусны эргэлт муудах, тунгалагын эс дарагдах, зүрхэнд ачаалал өгөх, даралт ихсэх, зүрхний хэм алдалт, хавагнах гээд олон сөрөг талтай. 

Зээ, энэ талаар хайхаар илүү дэлгэрэнгүй гарч ирэх байх, хайж уншаарай...

Дараагийн нэг бичвэрээр энэ номоо дуусгана аа. Нэг амттай ном эхлүүлчихсэн чинь энэ өлсөх мөлсөх чинь "цаашаа шүү" гээч л болчихлоо. Хэ хэ. 

Түр баяртай. бүгдэд нь амжилт хүсье.

Үлэг гүрвэл

Бага зулзага бидэн хоёр үлэг гүрвэлээ ярьсаар л, ном зээлсээр л байгаа шүү. 

Дэлгүүрт явж байсан чинь дуугардаг үлэг гүрвэл олоод харчихсан. Барьж гүйгээд, "та халаасаа уудал даа, мөнгө байна уу? Үзье".

"Та надад дуугардаг үлэг гүрвэл авч өгөхгүй бол би танд маш их хайртай байхаа больчихно шүү". 

"Ааваа, та надад тэр нэг дуугардаг үлэг гүрвэлийг авч өгөхгүй бол би ээж та хоёрт маш их хайртай байхаа больчихно шүү".

"Э эгч рүү залгая аа, мөнгө байна уу гэж асууя аа". 

Э эгч гэдэг нь нагац эгч нь. Хо хо. Зүгээр байсан хүн үлэг гүрвэлийн өрөнд орчих шиг болсон. Ха ха. 

Саяхан зээлсэн нэг номонд Огава гэдэг хүний тухай байна. Сэтгэл хөдлөөд, энэ япончууд яахаараа ийм эх оронч юм бэ? гэж бодогдоод.

Энэ Allosaurus-ын тухай ном. Багачуудад зориулаад хөөрхөн яриа болгочихсон. Сүүлийн хэдэн хуудсанд болохоор танилцуулга нь, хэд дэх зууны ямар галавын үед байсан. 

Ямар тэжээлтэй, бие эрхтэн нь ямар бүтэцтэй, хаанаас олдсон, хэд олдсон гэх мэт. 

Америкийн баруун хэсгийн муж улс болох Ютад олдсон олдворыг ухах ажлыг санхүүжүүлж, оронд нь эх нутагтаа хэдэн чулуужсан олдворыг нь авах эрхийг авсан япон хүн байх. 

Нэр нь Огава Юүкичи (1988-1972). Залуудаа америк руу гарч, элдэв бэрхшээлийг туулан амжилтанд хүрсэн. 68 насандаа эх орондоо "айлчилж". 

Тэгсэн хүүхэд багачуудад зориулсан музей зэрэгт үлэг гүрвэлийн бүтэн биеийн чулуужсан үзмэр нэг ч байгаагүйд сэтгэл нь эмзэглэж, энэ тал дээр бодит ажил хийсэн нь дээрх Allosaurus-н олдвороос эх орондоо авчрах.

1962 онд ориг чулуужсан олдворыг нь эх орондоо авчирч, 1964 онд музейд тавигдаж, олны хүртээл болсон.

Хүүхэд багачуудынхаа танин мэдэхүйд асар их хувь нэмэр оруулсан...

Гэтэл манайхан яасан билээ дээ. Үлэг гүрвэлийн олдоворын тоогоор дэлхийд 3-т ордог юм байна. 

Тэгээд үнэт ховор олдвороо ашиг хонжоо хайгчдын харгайгаар гадагш нь алдчихсан тохиолдол их байдаг гэнэ. Харамсалтай тийм ээ?

Бага зулагын зээлсэн эдгээр номнуудаас "монгол" гэж олж уншихаараа цаанаас нэг тийм бахархал төрдөг юм билээ. Зулзагууддаа бахархалтай нь аргагүй "монгол" гэнэ ээ, ерөөсөө тоолох уу? гэж ирээд л уншдаг.

Дараа яг ямар ямар үлэг гүрвэлүүд олдсон байдаг тоог нь нэр устай нь эндээ бичнэ ээ. Санаж байхын тулд...

Нутаг усаа хайрлах, эх оронч гэдэг үзэл нь бидний төсөөлж боддогоос маш өөр хандлага, үзэл баримтлал бололтой...

Бүгдэд нь амжилт хүсье. Түр баяртай.

Сүши & бууз 2

Эртээдийн бичвэрт буузныхаа зургийг оруулаагүй байна лээ. Хэ хэ. 

Хормогчоо өмсөж аваад л гурилаа элдэв. Цугласан япончуудын нүд орой дээрээ гарч байна өө. Мэргэжлийн гурил эллдэгч байна аа л гэцгээв. Хо хо.

Өө энэ чинь манай нутагт мэдээжийн хэрэг ээ л гэлээ. Хань ижил бас мэргэжлийн чимхэгч боллоо. Манай нутагт эрчүүд нь их ажилсаг аа л гэлээ. Хэ хэ.

За энэ хундага их учиртай. Болор хундага. 4 ширхэг байсан гэнэ. Нэгийг нь хагалчихсан гэнэ. Үнийг нь сонсоод хагалсан хүн нь муужирч унахаа шахсан гэнэ. 

Бид ч сонсоолд ухаан алдах шахав. 20-д жилийн өмнөх ханшаар нэг нь 150 мянган иен, одоогийн ханшаар 300 мянган иен. Та хэд өөрсдөө төгрөгт шилжүүлж бодоод үзнэ биз дээ? 

Улаан цагаан дарс амтархан ууж байсан улсын гар нь чичрээд, салгалаад ирсэн. Хагалчих вий гээд, ерөөсөө зүгээр л энгийн хундагаар ууцгаая болцгоогоод байсан. Хи хи. 

Би ч уугаагүй болохоор дараа би энэ хундагаар чинь ууна шүү, гар минь салганах нь уу? Үзнэ гэж тохиров. Хо хо.

Буузныхаа зургийг амжиж дарсан. Хүмүүст маш их таалагдсан. Бүр уламжлал болгоцгооё гэсэн. Жил бүрийн 2 дугаар сарын эхний долоо хоногийн хагас сайныг бууз идэх өдөр болгоцгооё гэж авсан. 

Өөрсдөө чимхэлцэхгүй байж. Бид л эх орныхоо нэрийг бодоод, ганц ч болтугай хүн эх оронд минь дурлаж, аялаасай гэж чармайх байх даа тийм ээ? Хааяа ч ажил ихтэй үед гурил зуурч элдэх, чимхэх ч төвөгтэй санагддагийг нуухгүй ээ. 

Надтай өнгө ижил бүсгүйчүүд их юм билээ шүү. Муу ээж, залхуу ээж гээд бухимдаад унав даа. Хүн бүр адилгүй шүү дээ. Хэ хэ.

Гэснээс амралтын өдрүүдээр бууз чимхэж хөлдөөнө дөө. Хэдэн сурагчид, залуус ирж бууз жигнүүлж идэх байх...

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье.

Хайтани Кэнжиро

Хайтани Кэнжиро зохиолчийн бас нэг ном. Өнгөрдөг оны зун зээлж уншсан. Хүүхдэд зориулсан тул нэг их хүнд ханз, үг хэллэг гарахгүй. Амархан уншигдсан. Хэ хэ. Энэ 6-р ангийнханд зориулсан зохиолуудтай. 

Завтай болохоороо 1-5-р ангийнханд зориулсан зохиолуудыг нь ч уншина гэж бодож байгаа. 

Бага сургуулийн 6 ангийн 8 сурагчийн тухай гарна. Яг ар гэрийнх нь амьдрал гарахгүй. 

Тэдний үйлддэг "дэггүй, сахилгагагүй" зүйлийн тухай гарна. Гэхдээ нэг тийм гэгээн, цагаан, тусч сахилгагүйтэл, бүтэлгүйтэл.

Тэдний нэг нь биеэр ч, оюун ухаанаараа ч үеийнхнээсээ бага зэрэг хоцрогдолтой. Түүнийгээ өнөөдүүл нь ч орхихгүй. Буруу зүйлдээ ч, сайн зүйлдээ ч дагуулаад явна. Хөөрхөн.

Хамгийн сэтгэлд хоногшсон нэг яриа нь. Зохиолд обан гэж гардаг хөрш эмээгийн тухай. Обан нэг хүүтэй. Тэр хүү нь гадаадад ажилладаг. Завгүй тул харьж ирэх нь ховор. 

Өнөөх 8 жаал эмээгээс асууна. 

-Хүүтэй чинь бид ерөөсөө уулзаж байгаагүй шүү дээ. 

-Аргагүй шүү дээ, та нарыг хичээлдээ явчихсан хойгуур ирээд явчихдаг юм чинь.

Нэгэн өдөр эмгэн утсаар ярихыг нь сонсчихно, тэд. Хүүтэйгээ бололтой. 

-Ямар галт тэрэгний буудал аа? Аан за...

Хүү нь ажил ихтэй тул ойрхон өртөөгөөр дамжин өнгөрөх гэнэ. Эмээг хүүтэй нь хальт ч болов уулзуулчих юмсан хэдүүлээ...

Өөрсдөөсөө хэдхэн насаар л ах бас нэгийгээ гуйж машин бариулаад, галт тэрэгний өртөө рүү жирийлгэнэ. Өнөөх нь мэдээж жолооны үнэмлэхгүй. Амьжиргаа цагаан юм шиг байгаа юм. 

Өнөө 8 чинь бас явчихмаар байдаг, ачаан дээр нь гараад суучихна. Хэрэв цагдаа таарвал эмээг мухар олгой нь өвдөөд яг үхлээ гэж хэлнэ шүү гэж үг зааж өгнө. Хэ хэ.

Эмээ хүүтэйгээ уулзана, уйлаад л уйлаад л... 

Хүүгийн гарт даавуу бүтээлгээтэй, түүний дор төмөр гялтаганана...

Нэг нь, хүүгийн гарт байгаа юу вэ гээд асуучихна, нөгөөдүүл нь сандарна...

"Завгүй хүүтэйгээ уулзаж амжлаа шүү, гадаад луугаа явчихлаа шүү" гэж эмээг тайтгаруулна...

Гэнэн цайлган, сахилгагүй бага насаа дурссан. Дэггүй ч байж, аманцар ч байж хэхэ. Ороочээ гэж дуудуулж орно, нэг гарахаараа. Юу хийдэг байсан юм бол нээрээ? Хэ хэ. 

Дунд ангид ороод томоожиж эхэлсэн шиг байгаа юм. 

Дараа бусад зохиолыг нь зээлж уншихаараа танилцуулна аа. Хүүхдүүдийг жаахан дэггүй байж, түүнээсээ суралцдаг гэдгийг ойлгуулахыг хүсдэг зохиолч бололтой. Дуртай сэдэв...

Түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье.

Хэлхээгүй сувд

Өрөөстэй номнуудаасаа бага багаар уншиж эхлэв. Жижгээс нь түүж.

Их зохиолч Д.Нацагдоржийн дуусгаж амжаагүй нэгэн тууж, хэд хэлэн өгүүллэгтэй бяцхан ном. Бяцхан ном уншихад урамтай тийм ээ? 

Хайран сайхан зохиолчоо идэр залуугаар нь алдчихдаг азгүй улсаа даа бид. Дуусгаагүй туужийг нь уншиж дуусаад ийм бодол өөрийн эрхгүй төрсөн. 

Үргэлжлэлийг нь хүсээд, уншмаар байна. Уншигчдын энэ хүслийг хэн биелүүлэх вэ?

Энэ ном цуврал бөгөөд 1 дүгээрхийг нь би худалдаж авчээ, өнгөрдөг жил...

3 дахь байгаа юм байна. "Тэнгэрийн цаг болоогүй" гээд. Дашийн Оюунчимэг зохиолчийнх. 

2 дахь нь "Кокоро" гээд Нацүмэ Соосэки зохиолчийн ном юм байна. Кокорог бол уншсан. Яг энэ номыг биш. "Сэтгэл" гэдэг өөр нэгэн хэвлэлийг. Япон хэлээр нь унших гэж нэг үзсэн. Бараагүй орхисон, олон жилийн өмнө. Сүүлд нэг сөхөж үзнэ ээ. 

Өгүүллэгүүдэд нь багадаа уншиж байсан "Хуучин хүү", "Шувуун саарал", "Ламбугайн нулимс" тэргүүтэй шилдгүүд нь орсон байсан. Ихэд олзуурхсан. 

Тухайн үеийнх нь аялга? хэллэгээр нь бичсэн. Жишээ нь -дор, -ахуй, -үгүй гэх мэ.

"Хуучин хүү"-г уншсан чинь шууд 10 жилийн анги танхим, ширээ сандал нүдэнд харагдаж байна лээ. Хэ хэ. 

Бас хань ижилдээ чанга дуугаар уншиж өгсөн чинь эхний өгүүлбэрийн хамтаар "Тавхийтэл мориноосоо буун, тасхийтэл жолоогоо сойгоод тосон дор дарагдсан урд хормойгоороо наран дор шарагдсан нүүрийн хөлсөө арчин нусаа хүрхийтэл нийгээд гэр дор оров". Гэсэн өгүүлбэрийг цээжээр мэдэж байна лээ шүү дээ. Айлын хүүхэд ийм айхтар. Хэ хэ. 

Би гэтэл эхний нэг өгүүлбэрийг л цээжээр мэдэж байсан. Бодвол бас л ингээд цээжилж л байсан байх даа. Байхдаа ч гэж дээ цээжилсэн цээжилсэн. Олон юм уншаад, эхнээс нь мартаад явсан гэж өөрийгөө зөвтгөх үү дээ. Хэ хэ.

31-хэн насандаа энэ хорвоогоос явчихсан гэхээр үнэхээрийн харамсалтай тийм ээ? 100 насалж зургаадай таяг тулсан бол ямар их бүтээл туурвих байсан бол...

Яруу найраг, шүлгийг нь багадаа мөн ч их уншдаг байжээ. Нэрлэвэл олон, гэснээс яруу найраг, шүлгийн түүвэр бүхий номыг нь олж авна аа. 

Цаг үе нь ч нөлөөлсөн байх лам нарт нэлээд шүүмжлэлтэй ханддаг байсан шиг байна. Би ч бас тэгж ханддаг. Одооны лам нар тухайн он цагын түүхэнд гардаг лам нараас нэг их дээрдээгүй санагддаг, ард иргэдийг шулдаг...

За элдэв зүйл бурахаасаа өмнө дуусгая даа. 

Түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье.

Сүши & бууз

Юу ч хийхгүй ном уншаад л суугаагүй шүү. Ээж, эхнэр хүн болсон хойно гал тогоогоо эзэгнэхэн оршино оо бас. Хэ хэ. 

Нэг япон танилдаа нэг их сайн хүн болоод бууз жигнэж өгнө гээд хэлчихсэн биш, шалаад салдаггүй. За өдөр судраа тогтлоо. Тэгсэн чинь цаг нар, буузны орц, дан ганц бууз жаахан хүрэлцэхгүй байх гээд байн байн мэссэж бичээстэй. Сүүлдээ залхах ч шиг. Хи хи. 

Япон хүний гэм биш зан юм даа гэж уужуу загнаастай. Дээрээс нь бас мэргэжлийн, ажлын онцлог нэмэгдчихэж байгаа юм...

Ууж идэх өдрөө цагийн өмнө дэлгүүрийн гадаа уулзаж иймэрхүү савлагаатай сүши хэдийг худалдаж авав. Уух юм, бусад амттан гэх мэтийг худалдаж аваад бэлдчихсэн байсан.

Энэ самган нь хийсэн байх. Далайн зөөлөн биетийг даршилсан байсан. Дажгүй амттай санагдсан. Шар айраг уухдаа даруулга болгоход дажгүй байдаг гээд сүүлд гаргаж ирсэн. Цугласан япончууд өөрсдөө дуртай идэж байсан. 

Би тэр өдөр жолооч хийсэн тул уугаагүй, их даруухан байсан. Хо хо.

Энэ манго жимсний цэлцэгнүүр. Бүсгүйчүүдэд бэлдсэн байсан. Манго жимсэнд дуртай ч иймэрхүү цэлцэгнүүрт нэг их дуртай биш. Би өөрөө дэлгүүрээс авдаггүй. Хүний өгсөн зэргийг бол амсаж үздэг. Хэ хэ. 

За буузныхаа зургийг дараагийн бичлэгтээ оруулна аа. 

Гэснээс бичвэр гэж хэлдэг шиг байна лаа. Сая хайж үзлээ. Бичвэр гэж бичиж байна аа, хойшид. 

За түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье.

Өлсөцгөөе

За энэ номыг хэний билээ нүүрномноос харж байсан? Эсвэл эндээ хаа нэгтээ харж байсан? Сайн санадаггүй ээ. 

Уншихаар шийдсэн. Учир нь хөвсийгөөд байна гэж хэлсэн дээ. Хөвсгөрөөсөө салчих санаатай. Хэ хэ. Мөн анагаахын шинжлэх ухааны мэдлэг мэдээллээ тэлэх зорилготой. 

Ойрд анагаахын чиглэлийн цаас шагайсангүй, цээжилсэн хэдэн үгээ мартсан байх. Учиргүй үг цээжлээд гүйхгүй ч иймэрхүү төрлийн ном уншвал ганц нэг үг сэргээгдэх юм даа тийм ээ? 

Хэдэн жилийн өмнө Autophagy гээд шуугьсан даа. Нобелийн шагнал хүртсэн. Хэдэн жил ч гэж дээ, 2016 он гэхээр даруй 6 жил өнгөрчээ. 

Энэ Autophagy гэдэг нь  "өөрийгөө идэх" гэсэн утгатай эртний Грек үг гэнэ. Энэ талаар зөндөө л энд тэнд бичээстэй байгаа байх, энэ удаад номыг бичсэн эмчийн аргаас түлхүү бичнэ шүү. 

Өөрийнхөө нэг алдаа гэх юм уу? Сул талыг олж мэдлээ. Гарсан номнуудыг дандаа олон жилийн хойно олж уншдаг. Хэ хэ. 

Яг цаг тухайн үед нь олоод уншаад, судлаад явчихгүй. Тийм ээ? Уншина даа гэж бодож явсаар цаг хугацаа алддаг гэдгээ мэдээд л байгаа. Тохироо бүрдэхгүй их удах юм өө...

Autophagy гээч зүйлийг ашиглан, өөрт таарсан эмчилгээ буюу нэг ёсондоо эрүүл хооллох аргыг олж авсан тухайгаа энэ номд бичсэн байна, зохиолч нь. 

Аоки Ацүши. Дотоод шүүрлийн бодисын солилцоо болон чихрийн шижин өвчний чиглэлээр мэргэшсэн эмч. Чихрийн шижин өвчний хувийн эмнэлэгтэй. 40 насандаа хэлний хорт хавдраар өвдсөн. Хавдрын голомтыг бол мэдээж хагалгаагаар авсан. Харин хорт хавдар энд тэнд үсэрхийлж, дахин илрэхгүй байх тал дээр анхаарч олон судалгаа, ном товхимол уншиж судалсан. 

Эцсийн үр дүнд энэ энэхүү "өлөн байх", "өслгөлөн байх" гэдэг аргыг хэрэглэхээр шийдсэн. 

"Би өөрөө эмч хүн, тодорхой хэмжээгээр хоолондоо, эрүүл мэнддээ анхаарч ирсэн гэж боддог байсан ч өөрийн мэдэлгүй, санамсартай санамсаргүйгээр буруу хооллодог, сахарын хэмжээгээ ихдүүлдэг байжээ" гэжээ.   

Бид ч, би ч яг ийм л байгаа. Аминдаа олон зүйл уншаад, сонсоод яваа ч өдөр тутмын амьдралын хэв маяг, хооллонтонд минь "сахар" гэгч хор асар ихээр нуугдаад байдаг. Түүнийг нь мэдэхгүй, нэг бол мэдсээр байж ам руугаа хийж байна. Тийм ээ? 

Энэ зурагт гэхэд л хамгаас дуртай хоёр амттан минь байж л байх...

"Япон хүний нэг өдрийн сахарын хэмжээ 170 гр гэгддэг. Жишээ нь нэг аяга агшаасан цагаан будаа нь 50 гр сахар агуулдаг. Өглөө, өдөр, орой гээд гурван удаа будаа иддэг гэхээр авах ёстой хэмжээгээ бараг авчихаж байна. Гэтэл дээрээс нь элдэв амттан болон бусад хүнснээс авдаг сахарын хэмжээг нэмэхэд л хэтрүүлж хэрэглээд байгаа нь нэгэнт тодорхой".

Манайх гэхэд л өдөрт хоёр удаа будаа иддэг. Цэцэрлэг сургууль, ажил, орой нь гэртээ. Өглөө будаа иддэггүй. Талх иддэг. За тэгээд хажуугаар нь ёсон жорын амттан иднэ. Хань ижилтэйгээ оройдоо шар айраг, улаан дарс шимнэ. 

Энэ бүхний цаана нуугдаж байгаа далд сахарыг нэмэхээр талийж өгөх нь ээ...

"Сахар", "Идэх эмгэг" гэх мэт ном уншаад аминдаа багасгах гэж үзэж тарж байна. Ноён нуруу хугарах үе нь их. Гэхдээ ийнхүү уншсанаар дэлгүүр хоршооны амттаны тасгаар аль болох шагайхгүйг хичээдэг болсон.

Мөн хүнсээ цуглуулахдаа зулзагуудаа дагуулж явахгүйг хичээдэг болсон. Тэд чинь өөрсдийн идмээр байгаа амттанаа яаж ийгээд л сагс руу хийчих гээд байдаг улс... 

Ундаа харин уудаггүй, өдөр тутамдаа. Түүнээс хааяа энд тэнд явахад хүмүүсийн өгснийг, мөн хаа нэгтээ гадуур хооллоход сонирхоод авч уудаг. Гэхдээ бүгдийг нь ууж чадалгүй орхисон байдаг.

Тэгэхэд монголд хүүхдүүддээ кола гэх мэт ундааг ихээр уулгадаг юм билээ. Тиймэрхүү хүмүүстэй таарахаараа тэсэлгүй хэлж "ад болно оо" заримдаа. Зарим нэг ухамсартай нь биднээс үлгэр дуурайлал авч харагддаг. Ооё.

За тэгээд сахар нь хүний биед ихэдхээрээ яадаг тухай, ямар эрсдэлтэй тухай номын эхэнд гарна. Энэ тухай сүүлийн үед харьцангүй ихээр ярьж, бичдэг болсон тул би эндээ бичихгүй ээ. 

"Өлөн байх, өлсгөлөн байх цагаа уртасгах. Идэхгүй байвал цусан дахь сахар бага багаар бууна, дотор эрхтнүүд амарна. Сүүлд юм идээд 10 гаран цаг өнгөрөхөд элгэнд хуримтлагдсан сахар алга болж, өөх задарч энерги болно. 16 цаг өнгөрөхөд биед дээрх Autophagy гээч зүйл ажиллаж эхлэнэ".

Эмчийн өөрийнх нь хооллолт нь ажлын өдөрт өглөө 7 цагт чанасан өндөг, ногоо гэх мэт өглөөний цай, орой 9 цагт оройн хоол. Энэ хооронд юу ч идэхгүй. Хэт өлсөөд байвал төрөл бүрийн самар идэж болно.

Амралтын өдөр буюу хагас бүтэн сайны аль нэгэнд өглөө, өдөр идэлгүй зөвхөн оройн хоол л иддэг. 

Нэг ёсондоо ажлын өдөр 13-16 цаг, амралтын өдөр 24 цагийн мацаг? барьдаг байх нь. 

Гэх мэтээр уншсанаа бага багаар бичээд явна аа. Өнөөдөртөө ингээд дуусгая.

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье.

Цаг төрийн үймээн3

Тэмдэглэж авсан үг, хэллэгүүд их байна өө. Дуусах яагаа ч үгүй байна. Гэхдээ тэндээсээ түүгээд л эндээ бичье дөө. Бүгдийг нь бичих гэхээр миний залхуу хүрээд байна аа. Хэ хэ. 

Дараагийнхаа номондоо төвлөрмөөр байна өө. Энэ удаад дан өвөрмөц хэллэг, зүйр үг зэргийг түүлээ. Их ховор сонсож байсан, өмнө нь сонсож байгаагүй, уншиж байгаагүйгээ шүү. 

"Түүх бол өнгөрснийг хэлэх боловч тэр улсын зан чанарыг илчилнэ. Ирээдүйн зам мөрийг ч заана". 

"Сүүнд халсан хүн тараг үлээнэ гэгчээр".

"үхсэнийг газартаа, амьдыг явдалдаа гэж байдаг".

"Монголын хүү тогоогоо, хятадын хүү галаа".

Дуугардаг сэтгэлээс дуугардаггүй сэтгэл түмэн зовлон эдэлнэ".

"Амиа хорловол хүн алсны адил нүгэлтэй гэдэг".

"Ус урсах нь уруугаа боловч уусан бүхэнд унд болон тэнхрүүлэхийн төлөө"-Хятад зүйр үг.

"Хүн ганц амьтай, мөнгө мянган амьтай"-Хятад зүйр үг?

"Барс сургагчийн төгсгөл барсдаа бариулахад байдаг"-Зүйр үг.

"Хоолойд дүүжлүүр, хонгонд шулуур".

"Баян хүн таван хаанд нүүртэй".

"Монгол хүмүүс бол өгөгчид бөгөөд өгснийхөө хариуг горьдогчид биш билээ. Гэвч өгснийг заавал авдаг ёстой". 

За тэгээд цагаан сарын тухай гарна. Бид дээрээс л их ач холбогдол өгдөг байж уг баярт. Өр шир тавиад л, байдгаа бараад л. Өдгөө ч тийм гэхээр. Уламжлалт баяр, уламжлалаа авч үлдэх тухайд бол дэмжээд байгаа. 

Гол нь нэг л их сүрийг бадруулаад, баахан хадаг яндар, архи, бэлэг сэлт, ширээ дүүрэн мах, ул боов (гурил). Багад ч гэсэн нүсэр л санагддаг байсан. Цай самрах л гар их өвддөг байж билээ. Хөдөөнөөс хөлдөөсөн сүү ирдэг байсан юм. Тэгээд л жижигхээн плитка дээр, жижигхээн данханд самраад л, хүмүүсийг хүлээлгэлээ гэж томчууд ундууцаад л. Хэ хэ. 

Өөр нэг огтоос өөрчлөгдөөгүй зүйл нь зэрэг дэв, жинс гээч юмны төлөө үхэн хатан зүтгэх явдал. Улс эх орноо худалдаад л... Одоогийн одонгийн төлөөх тэмцэл, нүүрсний хулгай энэ тэр агаар нэг санагдаад байх юм...

Зохиолын дунд харамсалтай, гэнэн үхэл хагацал гардаг ч төгсгөл нь зарим нэг баатрын хувьд сайхан төгсөнө. 

Бидний цөөхөн монголчууд их гэнэн цайлган, муу муухай санаагүй, цаанаасаа л билэггүй зүйл амнаасаа унагаах дургүй улс байжээ. 

Иймэрхүү түүхийн ном уншихаар жаахан бухимдах гээд байдаг тийм ээ? Хэд хэдэн дээхний роман авчихсан юмсан. Нэг их удаалгүй уншина аа. 

За түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Цаг төрийн үймээн2

Уншаад дууссан шүү. Хоёр он дамжиж уншив. Нүүр номдоо нэг иймэрхүү зураг хөрөгтэй оруулж, олон нийтэд зарлаж ирээд, амттан идсэн шиг сүрийг бадруулсан бадруулсан. Хэ хэ.

Мөн 1 сарын сүүлээр бид номныхоо тухай ярилцсан. Энэ бүсгүйчүүд үнэн гайхалтай өнцгөөс харж унших юм аа. Би "хурдан дуусаасай" гэж бодон уншсан. Хэ хэ. 

Аргагүй л зууны шилдэг роман. Нэг тийм цаанаасаа л сэтгэлд тааламжтайгаар уншсан. 3 бүлэгтэй. Бүлэг дотроо жижиг жижиг гарчигтай. За өнөөдөр энэ гарчгийг унших юм шүү гэж төлөвлөснөө нэг мэдэхэд дараагийн гарчгийг уншчихсан явна. Сонирхолтой байсан гэсэн үг тийм үү?

Зохиолч маань өөрөө бас л их ээдрээтэй амьдрал туулжээ. Хэлмэгдсэн, цагаатгагдсан, хань ижил, үр хүүхдээ алдсан гээд л. 15-хан насандаа Герман улсад суралцахаар нисчээ. Тэр нь сүүлд өөрийг нь хилс хэрэгт гүтгэгдэж олон жил шоронд суух шалтаг нь болчихдог. Харамсалтай... 

"Учиртай гурван толгой" дуурийг Д.Нацагдоржтой хамтран бичсэн юм байна. Дан ганц Д.Нацагдоржийн бүтээл гэж боддог байлаа...

Намтрыг нь дэлгэрэнгүй сонирхож байвал арван хуруугаа ажиллуулахад л гараад ирнэ шүү. Амжилт хүсье.

Гэснээс ингэж франц, германд сургадаг байсан нь асар ач холбогдолтой байсан тийм ээ? Үндэстний сэхээтэн төрөн гарч байж. Сүүлд л тэнэгтээд тагнуул энэ тэр гэж солиороод явчихсан болохоос. 

Өөрсдийнх нь бодлогыг эсэргүүцэх магадлалтай сэхээтнүүдийг минь "хороох" нэг арга нь байжээ. Зэвүүн...

Энэ тухай бичвэл дуусахгүй, тэгээд ч миний мэддэг сэдэв биш. Ер нь түүх маруухан мэддэг, он сар өдрийг нь мартчихдаг.

Тэмдэглэж авсан мэддэггүй монгол үгнүүдээ түүж оруулав. Сүүлд би өөрөө эргэж харахад хэрэгтэй. Тэгээд ч сүүлийн уншсан номнуудад "УНШ УНШ, БИЧ БИЧ" гэдэг өгүүлбэртэй их таарсан...

Хивдэс (хэвдэс)-Хэвэгч амьтны хэвээд амнаасаа унагасан сэвс. Малын хэвдэс. Малын сэвс.

Цэрлэгэр-Олдсонгүй ээ. Мэддэг хүн байвал хэлж өгөөрэй.

Тэгжгэр-Тэгдгэр. Мал амьтны бахим эрүүл шүд.

(Хярууг) унагалах-Юмыг зэрэг зэрэг унагах.

Үзүүрсгэн дээл-Намар алсан хонины арьсаар хийсэн нягталхан үстэй дээл.

Хүвэрдэх-Хөвөрдөх.

Үйсэн-Хус модны гадаад хальс.

Хунз-Юм агуулах томхон араг, сэвэг. Цайны сав.

Дэнчингалба-?

Даачуу тэрэг-Ачаа бараа тээвэрлэх том морин тэрэг.

"Үзээгүй юмаа үзэж үхэр цамаа харайх".

Үхэнхий-Дорой буурай, сул, үлбэгэр, үхээнц.

Хохинг-Хохинго гэдгийг алдаж бичжээ. Жишээ нь Цаг төрийн үймээн номноос авч. Утга нь маш ядуу зүдүү, дорой. Эцэнхий, туранхай.

Гурдгархан залуу-? Горзгор, өндөр горзойсон гэж ойлгосон. Хэ хэ.

"Ягтсан эрд ядуу хүнээс илүү ачтан үгүй".

"Үүдэн дээр ганц нарийхан бургасан саваа түшүүлэн тавих нь нэг талаар эзгүйн тэмдэг. Нөгөө талаар гадны хүн орохыг чандлан цаазалсан сүрхий хорио тэр болдог байжээ".

Сарьст (хүрээ)-Хоны ямааны арьсыг боловсруулж хийсэн нимгэн илэг.

Янпай-Муу юмсыг үргээн зайлуулахаар сүмийн өмнө босгосон гурван хавтастай хаалт. Хааны зарлигатай сүмийн өмнө босгодог зарлигийн самбар.

Тунтуй-Боодол.

"Хов живийг хүлээн авах, хов живч нөхдөөр биеэ тойруулах бол төрийн хүний шинж биш, тэнэг мунхгийн явдал".

Балданцэрэн гүнг крашлаад байсан бүсгүйчүүд маань. Хэ э. Хятад манж хэлтэй. Хянуур, няхуур, аливааг тунгаан бодох чадвартай. Гэм нь хайр сэтгэлийн асуудалд жаахан "хойрго" ханддаг. Хо хо.

Дээхний төрийн хүмүүс их чадалтай, алсын хараатай, өөрийн гэсэн бодолтой, ухаант хүмүүс байжээ. Дор хаяад л хөрш хоёр орныхоо хэлийг төгс эзэмшсэн, эх оронч, шударга, хувийн шуналгүй...

Ирээдүйд төрд зүтгэнэ дээ гэж хүсдэг залуус нэгийг бодууштай...

Бөгтрүүлэх-Юмыг голоор нь нугалуулан юман дээгүүр тохуулах.

Сунтаг-Тарни тогтоолын утас, таван өнгийн утсаар томж хийсэн бүдүүн утас.

Тэрмэн дээл-Тэрмээр хийсэн дээл. Тэрэм гэдэг нь Төвөдийн гар үйлдвэрлэгчид хонины ноосоор нэхэж хийдэг байсан нэг зүйл бүдүүн ширхэгтэй бөс.

Хуалан-Аялгуулан хэлж, өөрийн хуруугаар гаргасан тоог, тоглогч хүний гаргасан тоотой нийлүүлэн таалцаж наадах.

Ял янганд унагаах-Ял янх гэдэг үг болтой. Шийтгэл цээрлэл.

Шодон (буурал гэзэг)-Богино болоод нарийн, годгор.

"Үнэн үг үнэтэй, худал үг хортой".

Шоотгор-?

Шударга хөгжим-Шанз хөгжим.

Царил-Газар, шороо, чулуу зэргийг ухах, онгилох, сэндчих үзүүр бүхий төмөр зэвсэг.

Эехэн-? Эв э?, эе зүй гэсэн утгайтай болов уу?

Луугар-Хүнд нүсэр. Гол зам, аян жингийн их зам. Түрэмгий зан авиртай, дээрэлхүү этгээд, нутгийн овгор.

"Хавхнаасаа гинж нь".-

"Нохой зоолох тусмаа сүүл агсах, хүн баяжих тусмаа хамар шантайлгах".

Үргэлжлэлийг дараагийн бичлэгт.

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье.

Leverage Reading 3

"Ээнээгийн тэмдэглэл" хуудас аргагүй олны танил ажээ. Блогтоо бичсэн бичлэгээ танилцуулсан чинь тэр өдөртөө дээд амжилт тогтоох шиг боллоо. Их олон хүн "зочилж" уншжээ. 

Хойшид ч зочлоорой. Хувийн чанартай зүйл бичдэг ч үе үе ингэж онгод орно. "Хүнд хэрэгтэй юм буу хална" гэдэг шиг л хүнд хэрэгтэй ганц нэг зүйл биччихдэг шүү. 

"Сайн номыг харин байн байн сөхөж унших. Жишээ нь Дейл Карнегийн "Хүнийг хөдөлгөх чадвар". 

Монгол хэл дээр юу гэж орчуулсан байдгийг хэлж мэдэхгүй байна. Би оюутан байхдаа нэг номыг нь уншиж байсан. Одоо санах юм алга. Нэг зээлж уншина даа. 

Гэснээс одоогоор зээлж л уншиж байна, япон номнууд. Монгол хэл дээрх хэвлэгдсэн номыг харин яаж ийгээд худалдаж аваад уншиж байна. 

Жилд 400 гаран ном уншдаг хүн "сайн ном унших цаггүй болчихно" гээд байна цаана чинь. Тэгэхэд огт уншдаггүй хүмүүс яах вэ? Дэндүү харамсалтай юу тийм ээ? 

Тийм болохоор л унших хурдац, чанар, бүтээмж, орлогоо дээшлүүлэхэд энэ Leverage Reading гээч их чухал юм байна. 

"Энэхүү Leverage Reading-д унших хурдаа нэмэх, хасах үйлдлийг ээлжилнэ. Хэрэгтэй гэсэн зүйл дээр хараа чинь очвол удаан, анхааралтай уншина. Онцын шаардлагагүй гэсэн зүйлээ гүйлгэж хурдан уншина".

Өмнөх бичлэгт 3-5 мөртийг нэг дор гялс уншина гэсэн дээ. Хөндлөн гүйлгэж уншина гэсэн дээ? Ингэж унших явцад "Юу билээ? шинэ үг байх чинь?" гэсэн тохиолдолд унших хурдаа сааруулна. Хэрэв тэр мөртөө өнгөрөөд явчихсан бол буцаж очно гэсэн үг. Энэ нь өнөөх color bath effect гэдэг арга чинь гэнэ шүү, нөхөд минь.

"Юуны түрүүнд 7 хоногтоо нэг ном уншиж дадахаас эхлэх. Амьдралынхаа өдөр тутмын хэв маягт "ном унших" үйлдлийг оруулж өгөх. Яваандаа 3 хоногт нэг ном, сүүлдээ өдөрт нэг ном уншиж дадах".  

Бидний номын клубынхан маань сард нэг ном уншиж ярилцаад байгаа юмсан. Мэдээж дундуур нь амжуулаад өөр ном уншчихдаг "овоо гарууд" бий бий. Хэ хэ. 

"Тухайн 7 хоногтоо унших номоо төлөвлөх. Өдрийн төлөвлөгөөгөө гаргаад түүндээ ном унших гэж заавал оруулах. Оройдоо амжууүлсан зүйлсээ эргэн нэг шалгаад, амжаагүй зүйлдээ дүгнэлт хийж, цагаа зохицуулах. Сул цаг гарвал л номоо унших".

"Дээрх аргуудыг хэрэгжүүлээд ном уншдаг дадалтай болчихвол танд тааламжтай санагдах нь гарцаагүй. Ном унших чинь ийм сонирхолтой билүү? гэж бодогдоно. Ажилдаа, амьдралдаа хэрэгжүүлчихээр шинэ санаа оноо ургана. Эргэлзээ бэрхшээлээс гарах шийдлүүд ч олж юуны магад".

"Уншсан л бол болно гэж санаа амарч хэрхэвч болохгүй. Хүн гэдэг чинь мартамхай амьтан. Ар араасаа шинэ мэдээлэл тархинд орж ирээд, хуучныгаа мартана.Үүнээс гарах арга бол бичиж тэмдэглэх. Уншсаныгаа мартахад хүргэдэг 2 хүчин нөлөө байдаг. Нэгт чухал хэсгүүдээ тэмдэглэж аваагүй. Хоёрт Хэрэгжүүлээгүй".

"Номон дээрээ бичиж сараачсан тэмдэглэлүүдээ компьютерт бичиж хадгалах. Өөрийн гэсэн "Эцсийн үр дүн"-гийн ном бүтээх. Тодорхой хэмжээнд тэмдэглэлүүд чинь нэмэгдээд ирэхээр төрөлжүүлж ангилна. Үүнийгээ хэвлэж гаргаад байнга авч явах. Энд тэнд цаг л гарвал сөхөж унших. 

Мэдээж ингэж дахин бичих явцад чинь за энэ ч дээ гэсэн тэмдэглэл гарч ирнэ. Түүнийгээ бичилгүй орхино. Сүүлд харин өөр санаа оноо нэмж болно. Аль блох өөрийнхөө үгээр бичвэл зүгээр".

Би бас бичнэ дээ гэж тэмдэглэж авсан хэсгээ заримдаа бичдэггүй, хаячихдаг. Тухайн үедээ хэрэгтэй ч юм шиг санагдсанаа эндээ бичээд суухаар за за мэдээжийн зүйл байна гэж бодоод алгасчихдаг.

"Хүн болгонд өөр өөрийн арга бий дээ. Түүнийгээ олох. Хэрэв бичиж хадгалах цаг зав гарахгүй бол хүн цалинжуулаад бичүүлж болно, гэрийнхээ хэн нэгэн завтай хүнийг гуйж болно". 

Хүүе, намайг цалинжуулаад бичүүлж болно шүү. Хэ хэ. 

"Нэг уншсан номоо дахин уншихгүЙ. Учир нь уншаад хэрэгтэй гэснийгээ тэмдэглээд авчихсан шүү дээ. Дахин уншаад юм гарахгүй л байх. Тэрний оронд шинэ ном уншсан нь хамаагүй дээр. Харин шилдэг ном бол өөр шүү. Уншсан цаг, нийгмээсээ хамаараад шинэ мэдрэмж төрүүлнэ. Жишээ нь Дейл Карнегийн "Зам нээгдэхүй"? унших бүрт өөр өөр мэдрэмж, сэтгэгдэл төрүүлдэг". 

"Мэдсэн, ойлгож авсан зүйлээ бусадтай хуваалцах, ярилцах, саналаа солилцох нь амжилтын хамгийн том эх үүсвэр". 

Мэдсэнээ ерөөсөө хуваалцдаггүй хүмүүс байдаг тийм ээ? Хэ хэ. Албагүй л дээ. Гэхдээ л мэдэж байсан юм хэлчихгүй дээ гэж бодох үе гарна шүү дээ. 

"Олж мэдсэнээ хэрэгжүүлэх нь хамгийн чухал. Унших дадал, бичиж тэмдэглэх дадал, хэрэгжүүлэх дадлын нийлбэр нь таныг амжилтанд хүргэнэ. 1500 иений ном чинь 100 дахин үржигдээд буцаж ирнэ". 

Төгсөв.

Жич: Ганц нэг бичсэн зүйлээ өөртөө үлдээлээ. Заримыг нь нуршаад байх шиг санагдаад алгасчихлаа. Ганц нэг номны нэр бичиж авлаа. Сүүлд уншихыг хичээнэ ээ. Мөн Дейл Карнегийг уншия даа.

Бүгдэд нь амжилт. Түр баяртай.

Leverage Reading 2

За ихэнх агуулгыг нь бичсэн хэдий ч төгсгөл хэсэг рүүгээ илүү нарийн зөвлөгөөнууд нь гарч ирээд. 

Тэсэлгүй үргэлжлэлийг нь бичиж сууна. Өөрт минь ч хэрэгтэй. 

"Нэг номноос 16 хувийг нь ойлгоход хангалттай. Үлдсэн хэсэгт гол, чухал зүйл агуулагдаж байх ч юм билүү? гэж хэлэх хүн байх. Тэр мэдээж. Магадлал өндөр. Гэхдээ олон цаг, олон өдөр зарцуулж унших нь эхэлж уншсаныгаа мартана, хамгаас илүү үнэтэй цагаа ч дэмий үрнэ".

"Аль нэг номонд 100 чухал зүйл бичээстэй байлаа гэж үзье. 100-ланг нь биелүүлэх боломжтой юу? гэвэл үгүй. Тэгэхээр хэрэгжүүлж чадахаар, гүйцэтгэж чадахаар, боломжтой ганц хоёрыг л тогтоож унших. Чадахгүй, боломжгүй 100 зүйл уншчихаад түүнийгээ хэрэгжүүлэх гэж үйлээ үзэлгүй, ганц зүйлийг тултал нь хэрэгжүүлж чадвал илүү үр өгөөжтэй, ашигтай".

Үнэний ортой тийм ээ? Хүний хөгжлийн ном уншихаар эсрэгээрээ бухимдаад байдаг минь энэ шүү дээ. 

"Leverage Reading гэдэг нь унших гэсэн үйлдэл бус хөрөнгө оруулалт учраас хэрэгтэй гэснээ авна, хэрэггүйг нь хаяж сурах. Тухайн номноос олж авна гэсэн мэдээлэл, мэдлэгээ олоод авчихсан гэж үзвэл уншилгүй шууд "хаях". Энэ бол Leverage Reading гэдгийн эхний алхам".

"80/20 дүрмийг ашиглах. Энэ дүрмийг Италийн эдийн засагч Вильфредо Парето үйлдвэрлэлийн ашгийн 80% нь борлуулалтын 20 хувиас бүрддэг гэдгийг тогтоосон бөгөөд энэхүү 80/20 дүрмийг ном уншихдаа ашиглана гэсэн үг. Тухайн номныхоо 20%-г л уншихад л хэлэх гэсэн санааных нь 80 %-г ойлгох нь байна тийм үү? Жишээ нь би жилд ойролцоогоор 400 ном уншдаг гэсэн дээ. Тэрхүү 400 номноос бусдад танилцуулаад санал болгох ном ердөө 80 л байдаг".

"За ингээд унших зорилгоо тодорхойлчихлоо, цагаа тогтоочихлоо. Дараагийн чухал алхам бол номоо "судлах". Номын хавтас, номын бүслүүр дээрх танилцуулга, өмнөх үг, төгсгөлийн үг, зохиогчийн тухай гүйлгэж унших. Ингэснээр тухайн номын тухай ерөнхий ойлголттой болно".

"Сонирхолгүй, үр өгөөж багатай санагдвал шууд орхих, зогсоох. Учир нь 1500 иенээс илүү цаг нь үнэтэй. Эхний 10 хэдэн хуудас уншаад доогуур нь зурж, тодруулж тэмдэглэх зүйл гарахгүй бол цаашид ч гарахгүй гэж үзэж болно. Тэгээд ч Leverage Reading гэдэг нь дуустал нэг бүрчлэн уншина гэсэн ойлголт биш. Хөрөнгө оруулалт учраас иймэрхүү шийдвэр гаргах зоригтой байх ёстой".

"Унших номоо үргэлж бэлэн байлгах. Хэд хэдэн ном цүнхэлж явах. Сул цаг гарах л юм бол номоо барьж авах. Хэд хэдэн ном бэлэн байлгах гэдэг нь сонирхолгүй санагдаад орхих, тухайн үеийн сэтгэл санааны байдал зэргээс хамаарч өнөөдөр энэ сэдвээр уншмаар санагдах, эсрэгээрээ уншмааргүй санагдах гэх мэт явдал гардаг учраас".

"Хэрэгтэй гэсэн санаа, үг өгүүлбэр зэргийнхээ доогуур зурах. Зураас нь ямар ч байж болно. Заавал өнгө ялгаж, зураасаа ч ялгах гэсний хэрэггүй. Заримдаа түүндээ түүртээд, орхичих явдал ч гардаг. Яахав нэлээд чухал гэж үзвэл бөөнд нь тойруулаад дөрвөлжилчихдөг. Нэг бол өмнө нь од (☆) зурна. Мөн унших явцад "ёнк" гээд л орж трсэн санаагаа яг тэр хэсэгт нь бичиж тэмдэглэх. Сүүлд дэвтэрт бичнэ гэвэл мартах нь их".

"Уншиж буй номныхоо дүрд өөрийгөө орлуулж тавьж унших. Энэ тохиолдолд би яах байсан бэ? Ямар шийдвэр гаргах байсан бэ? гэх мэт. Мөн би энэ номноос юу олж авах вэ? Юуг нь бодитоор хэрэгжүүлэх вэ? гэж төсөөлж унших. Энэ явцад төрсөн санаа оноогоо шууд номон дээрээ бичих, муухай бичдэг байсан ч хамаагүй".

"Номын сангаас зээлж авсан ном чинь хэрэгтэй ном гэж үзвэл шууд худалдаж аваад, "эрээчих". Бүр хуудасныхаа буланг нугалах. Эргээд сөхөхөд амар. Нэг ёсондоо номоо "муухай болтол" унших".

За энэ нь миний багадаа олсон хүмүүжил, ойлголттой харшлаад байна. Яах уу? Хэ хэ. Бидний багад дэвтэр ном чинь ямар гоё цэвэрхэн, цэмцгэрхэн байдаг байлаа даа? Булан тохой эргэсэн бол багшид, ээж аавд загнуулна.

"Өөрийн уншдаг хэв маягаа таягдан хаях. Хуудас бүрийг нэг бүрчлэн, а б-гүй уншихгүй. Зарим нэгэнд жаахан онцгүй санагдаж магадгүй. Жишээ нь хоолны тухай ном байлаа гэхэд бид яг хийж үзмээр байгаа хоолныхоо тухай бичээстэй хуудсыг л уншдаг даа, тэрэнтэй агаар нэг гэж ойлгох хэрэгтэй. Бусад сонирхоогүй зүйлээ тэгсгээд л орхино гэсэн үг".

"Хөндлөн буюу хажуу тийш хазайлгаж унших. Нэг ёсондоо гүйлгэж унших. 3-5 мөртийг нэгэн зэрэг уншина гэсэн үг. Ингэж унших явцад "юу билээ?" гэсэн зүйл гарч ирвэл түр зогсоод унших хурдаа сааруулж нухацтай, анхаарч уншина. "

За энэ хэсэгт жаахан нэмэлт тайлбар бичих үү? Япон хэлтэй хүмүүс бол мэднэ. Бусад хэлтэй хүмүүст зориулав. 

Япон номнууд ихэнх нь босоо бичигдсэн байдаг. Ингэхдээ баруунаас зүүн тийш чиглэсэн. Тэгэхээр энэ зураг дээрх шиг гэсэн үг. 

Энэ хараар сум заагаад тэмдэглэсэн шиг л гүйлгэж гэх юм уу? 3-5 мөртийг нэгэн зэрэг хөндлөнгөөр нь хараандаа багтааж унших гэсэн санаа юм шиг байна. 

Хэрэгжүүлж үзнэ ээ. Өөрийн болгоод дадчихвал ч жилд 400 ном унших нь байна шүү дээ. Ямарав дээ? Хэ хэ. 

Өнөөдөр ингэсгээд дуусгая. Маргааш үргэлжлүүлнэ ээ. 

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье.