Урлагийн үзлэг

Дунд зулзагын урлагийн үзлэг болоод өндөрлөв. Нэг гэрээс хоёр л хүн очиж үзнэ. Бага зулзагаа үдээс өмнө албанд нь өгсөн. Хагас сайнд хагас өдөр өгөхөд бичиг сачиг гэхгүй амар. Харин бүтэн өдөр харуулахаар бол хотын захиргаанд бичиг өгдөг. 

Ийм ийм учир шалтгааны улмаас, хагас сайнд хүүхдийг минь цэцэрлэгт харж өгөөч ээ гэж. Барагтаа хагас сайнд өгдөггүй ч, яалт ч үгүй хувьсгалын ажилтай үед жилдээ тоотойхон л өгдөг.

Энэ яагаав? Гар хөлөө зэрэг өргөж байгаад, шалгараад дардаг төгөлдөр хуур нь. Хэ хэ. Нэг хэсэг сайн нүдсэн, гэртээ. Төгөлдөр хуурын дугуйлангийн багш ч сонсчихоод, санаачлагаараа нэмэлт хичээл орж давтуулсан. 

Нэмэлт төлбөр нэхээгүй, сэтгэл сайхан багш. Би дараагаар амттай боргол авч өгнө гэж бодож байгаа, талархсан сэтгэлээ илэрхийлж. Мэдээж үгээр бол байнга л "баярлалаа" гэж хэлнэ л дээ. 

Төгсөх ангийхан тамирынхаа зааланд хийсэн. Гэхдээ өмнө нь хэд дүгээр анги билээ? бас зааланд хийсэн. Бусад ангиуд анги ангидаа л тайлангаа хийсэн. 

Цаг сайхан үед бөөнөөрөө л энэ тамирынхаа зааланд хийчихдэг, ээж аавууд аятайхан газар суух гээд эртээ гэгч нь ирчихээд, бусад ангийнхны тоглолтыг ч үзчихдэг байсан. Хэ хэ. 

Цар тахлаас болоод цомхон тэмдэглэж сурч байна, эд нар. Эцэг эх бидэнд ч бас их амар санагдаад байгаа. Надад шүү дээ. Бусдад ямар санагдаж байгааг хэлж мэдэхгүй л байна. 

Заалныхаа үүдэн хэсэгт нэг иймэрхүү цаасан хайчилбар наагаад л болчисон. Сүртэй чимэглэл энэ тэр байсангүй. Би ч таалж байгаа. Улсын мөнгийг дэмий зүйлд үрэхгүй. 

Эцэг эхээс элдэв татаас авахгүй. Юмны үнэ өсөөд байгаа одоо цагт бол их л зөв хөдлөөд байх шиг, эд нар. Хэмнэлт, хэмнэлт...

Энэ хагас сайнд бага зулзагын урлагийн үзлэг. Хэрхэн оролцохыг бурхан л мэдэх байх даа. Хэ хэ. Өмнөх жилүүдийнхээр бол ч, бас л инээдтэй шүү дээ. Хи хи. 

Ээж аав нь очиж үзнэ шүү дээ, дуулж бүжиглээрэй дээ л гэж гуйсан хүмүүс, гэрээр. Өнөөх нь нэг л их зантай хүн энд байлдаж тоглоод л...

За түр баяртай, бороотой жиндүү хүйтэн өдөр байна, өнөөдөр. Өвөл айсуй...

Бүгдэд нь амжилт хүсье.

Бизнес санаа

Нүүрномдоо бизнес санаа гэж цуврал оруулаад байгаа шүү. Хо хо. 

Японд муж болгон, цаашлаад сум болгон өөрийн гэсэн нэрийн бараа бүтээгдэхүүнтэй, үйлчилгээтэй. Яагаав, манайхны Булганы айраг гэдэг шиг. 

Японд амьдардаг хүмүүс мэднэ дээ, Хирошима мужийг. Хирошима муж нь ийм навчин хэлбэртэй амттанаараа алдартай. "Момижи" буюу агч мод элбэг ургадаг байх. Яг таг сайн мэдэхгүй байна. 

Ямартай ч их авчирдаг. Дотроо вандуйны нухаштай. Сүүлийн үед энэ вандуйны нухшийг нь гич болон шоколат зэргээр орлуулдаг болсон. Дотроо гурван янзын амттайгаар гардаг болсон байна билээ. 

 

За тэгээд япон л болсон хойно гаднах цаас, савлагаа зэрэг нь тансаг өө тансаг. Хайрцгийг нь хадгалаад жижиг сажиг зүйлсээ хийдэг байсан нэг хэсэг. Харин сүүлийн үед хаяж сураад байгаа. Хайрцаг л байвал яаж ийгээд сонин сонин юмаар дүүрчихээд. Хэ хэ.

Дотроо ийм цаастай бас. Олон ширхэг. Ажлынханд тараачихаад, гэнэт санаж зураг дарсан. Өөртөө нэгийг авсан, мэдээж. 

Энэ зүгээр л дарсан зураг. Түүнээс би идээгүй. Аминдаа амттанаа багасгах санаатай. Эрс багассан л даа. Гэртээ авч ирээд байгаа, ажил дээр тараагдсан амттаныг. 

Бас энэ аягаа солих санаатай. Энэ аяганы зурган дээрх баавгай шиг болчих гээд байна гэж гэнэт ухаараад. Далдын хүчний гайхамшиг...

Яг амттан өөрийх нь дүрс ийм шүү. Энэ амттантайгаа уулзах гэж баахан цаас, хайрцаг, цаас задалж байж уулзана. Хэ хэ. 

Үүнийг дунд зулзага идсэн. Хо хо. Гэснээс энэ нөхөр амттан идэх "донтой" санагдаад, сүүлийн үед. Загнаад л, гэртээ аль болох амттан авахгүй байгаа. 

Хүмүүсийн өгсөн амттанг л иднэ. Ха ха. Гэхдээ зочин ирэхээр амттан авч тавгийн идээ засдаг шүү. Гэхдээ хатуу чихэр авдаггүй. Өөрийн дуртай шоколатаа авдаг. 

За түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Хөршийн холбоо

Хөршийн холбоо минь бат бөх амьтайгаар оршиж байна. Хонх дарахаар нь өөрийн эрхгүй "хэн байна" гэж хардаг болчихсон. Хэ хэ.

Зулзагууд хүртэл тэр сан байна гэж шаагилдана. Хо хо. 

Илжгэн чих. Саяхан бөөрөнхий хэлбэртэйг оруулж өгсөн. Зургийг нь дарж амжилгүй идэж дуусгав. Хамгийн азтай нь би л ганцаараа иддэг. Бусад гишүүд тоохгүй юм. Сонирхолтой. Дургүй бололтой. Хэ хэ. 

Яг энэ хэлбэртэйгээр орж ирсэн. Талыг нь яачихаа вэ? гэж асуултай нь биш тийм ээ? "Зэрэг нэмэхийн өмнөх" кинонд гардаг шиг л. Гэхдээ л амттай байсан. 

Би наргиан болгож бичиж байгааг минь уншигч олон минь ойлгож байгаа биз дээ? Түүнээс юу боллоо гэж тэгж шуналтахав дээ. Харин ч бидэнд илүүчлээд байгаад нь талархаж явдаг. 

Үүнийг би идэхгүй, зулзагууд дуртай иднэ. Доторх жимс нь ямар жимс бол гэж ирээд л. Гүзээлзгэнэтэй бол бөөн баяр болдог. Гадил, киви гэх мэт жимс байвал дурамжхан загначихна аа бас. 

Бодно оо, "Одооны энэ хүүхдүүд цамаан" гэж ирээд л. Үгээ залгичихдаг л болохоос. Хэ хэ. 

Гадаадад байдаг түмэн минь сайхан хөрштэй болбол алдаж болдоггүй юм шүү. Хо хо. 

За түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Будна чиг, зурна чиг

Карантийнд байгаа бид идээд л, уугаад л, унтаад л сайхан байна өө. Хэ хэ. 

Бага зулзагыг л саатуулах гэж хамаг эрдмээ барж байгаа шүү. Тавиур болгочихсон байсан хэдэн монгол үлгэрийн номнууд, зурагт номнууд аминд орж байна ашгүй.

Шинэ соргог байх шиг байна. Бүстэй хүүхэд чинь цаанаа л шал өөр ертөнц юм өө. Зурагт номны араатан амьтны архирсан хэсэгт их дуртай. 

"Аррррр, Харррррррррр", "Хав хав" гэх мэт үгсийг л хэлүүлж, яг дуурайж жүжиглэхийг хүсээд, шаардаад  байх юм. 

Зураг зурахдаа бас хөөрхөн төвлөрөөд сатаардаг. Буддаг ном, буддаг цаас бас аминд орж байна. 

Нэг иймэрхүү л будаж байна. Нэг өнгөөр дагнаж будахдаа ихэд дуртай. Сонин байна уу? Дунд зулзага бас ингэж буддаг байсан. 

Энэ удаагийнх нь нэг ийм өнгө. Сонирхолтой санагдаад. 

Дээрх хоёр зургийг цэцэрлэгтээ будсан гээд барьж ирсэн. Багш нар нь юу ч хэлэлгүй, ингээд л будуулдаг, сүрхий юм өө. Гэтэл бид...

Үүнийг гэртээ зурсан. Бид хажуунаас нь элдвээр үглэдэг болох нь тодорхой байна уу? 

"Нэг л өнгөөр будаад байвал гарахаа байчихна шүү дээ", "Ийм ч өнгө нь гоё юм биш үү?" гэх мэтээр үглээд, яаж ийгээд л өнгө алаглуулчихдаг байх нь гэж өөрийгөө зэмлэсэн. 

Дараа хажуугаас нь чимээгүй л хараад суух юм шүү гэж бодон бодон өнөөдрийн бичлэгийг бичин сууна. 

Зулзагуудтай уншигчдадаа өндөр амжилт хүсье. Түр баяртай. Маргааш уулзъя. 

Хэзээ нэгэн цагт

Ко тусах нь цаг хугацааны асуудал болчихоод байсан дөө. Гэрт ко гарсан. Хэ хэ. Одоогоор гэртээ эмчлүүлж, ойрын хавьтлууд нь бас гэртээ 5 хоног биеийн байдлаа харзнаж карантийлна. 

Ойрд угаасаа суугуул хотод их гарч байна. Энэ баасан гарагт бага сургууль явах ажил цуцлагдав. Жил бүр намайгаа нэр цохон дууддаг сургууль байсан юмсан. Ёстой харамсалтай юм боллоо. Ирэх жил даагаа нэхээд, явна даа. 

Харин бүтэн сайнд болох нэг арга хэмжээнд явж магад. Карантины хугацаа ч дуусах юм билээ. Гол нь тэр хүртэл ойрын хавьтлын гишүүд бүгд зүгээр байх болтугай гэж залбирах. 

Бүтэн сайнаас эхэлж шинж тэмдэг илэрсэн. Одоогоор халуун буурч, толгой ангалзах нь гайгүй болсон. Цэр гарах, гэдэс бага зэрэг эвгүйрхэх, хоолны дуршил жаахан муу гэх мэт шинж тэмдгүүд илэрч байна. 

Эм ууж байгаа, өндөр халуураад, өвдөлт ихтэй байвал уугаарай гэж халууны эм өгсөн. Нэгийг нь уусан. Гайгүй байхаар нь уугаагүй, халууныг бол шингэн юм сайн ууж буулгах гэсэн. 

Өрөөнөөсөө гарахдаа амны хаалтгүй гарч ирэх, шингэн юм олигтой ууж өгөхгүй байх зэргээр уурыг минь бага зэрэг хүргэж байгаа ч, өдий зэрэгтэй хөнгөн тусч байгаад нь бас ч гэж талархаад сууж байна өө. 

Ер нь бол бүх зүйлд талархаж сур чи гэж өөртөө хэлдэг болсон. Хэ хэ. 

Утсандаа апп суулгаад, өдөр бүр бөглөнө. Халуунаа, шинж тэмдэг зэргийг. 

Ирэх нэгдэхээс ажил албандаа. Гэнэт олдсон амралт буюу карантин чинь ёстой сонин юм байна. Хийцгүйрэх гэхэд хийцгүйрээгүй, орж гарч болохгүй, өглөө аажуу уужуу босно. 

Өдөржингөө л гал тогоог эзэгнэнэ. Өдөр юу идэх үү? Орой юу идэх үү? Одоо бол ядраад эхэлсэн. Бушуухан шиг ажил албандаа явмаар байна. Гадаах агаар амьсгалмаар байна. Хо хо. 

Бага зулзагатайгаа нэг ном уншина, нэг мөөмдөнө, нэг байлдаж тоглоно, нэг тэврэлдэнэ, нэг муудалцана, нэг загнуулна. Мань хүн ч цэцэрлэгтээ явахгүй юм уу гэж асууж энэ тэр. 

Яагаад амраад байгаагаа ч мэдэх юм алга. Хэ хэ. Нэг л их байлдаж тоглосон цоглог хүн. Хэдэн ч сэлэмтэй болчихов? Зориулалтын  сэлэм, зориулалтын бус  сэлэм байна. Ха ха. 

Эгч нарын хүүхэлдэйг бүгдийг нь монгол явуулдаг буруудсан байна лээ. Ядаж нэгийг авч үлдээд, өлгийдөж өгөөд, аавын үүрэг хариуцлага гэж мэгээд, өөрийнх нь өмөлзөж уйлаад сонсдог ботгоных нь дууг дуулуулж тоглох байсан байна лээ. Хэ хэ. 

Нээрээ ботгоныхоо дууг өөрөө хааяа аялчихсан явж байдаг. Үг нь жаахан ойлгомжгүй ч гэсэн ая бол ёстой хөөрхөн. 

Овоо аавыгаа дуурайсан сонсгол гайгүй, дуулж мэдэхээр юм билээ. Хи хи. 

За за хүн хүлээх зуур амжуулаад биччихлээ. Өнөөдрийнхийгөө. 

Бүгдэд нь амжилт хүсье. Бүгд эрүүл мэндээ сайн анхаараарай. Гар хөлөө сайн ариутгаарай. Амны хаалтаа сайн зүүгээрэй. 

Ижилсэх

Цэцгийн сав цэцэг хоёр ижилссэн байдал. Бас л өвөрмөц харагддаг юм билээ. Шар өнгө их тод, хүмүүсийн анхаарлыг их булааж байсан. 

Цэцгийн нэр бичээстэй байх шиг байна тийм ээ. Нэр усыг нь олоод биччих юмсан гэж хайв. Олдохгүй байна өө. Миний мэдлэгт ч хэрэгтэй юм тийм ээ?

Гэхдээ ингэж олж харсан цэцэгнийхээ нэрийг тэр бүр цээжлэхгүй ээ, мартчихдаг. Сарнайг л сайн мэдээд байгаа гэхгүй юу. 60 саяын гэдгээр нь. Хэ хэ. 

Ямартай ч англи нэрийг нь ч болтугай биччихье өө. Монголоор нь хэлж мэддэг бол сэтгэгдэл үлдээгээрэй. Statice, Bletilla striata, ханзаар бичсэн нь удвал юм шиг байна. 

Блог ч гэхдээ сайхан шүү, чимээгүй, нам гүм. "Дуугай", "Дотогшоо" ертөнц. Би өөрөө дотогшоо талдаа хүн юм билээ гэж дүгнэсэн. Эндээ ингээд л чимээгүй бичээд суух дуртай...

 Хөөрхөн хөөрхөн сэтгэх юм даа л гэж боддог. Угаасаа тэгээд юм хийдэг хүмүүс сэтгээд байдаг тийм ээ? Над шиг юу ч хийдэггүй хүн л сэтгэхгүй байх шиг...

Урдаас нь ингээд харсан чинь тэр цэцгийн сав зузаан ултай өсгийтэй гутал шиг харагдаж байна уу? Дуучид гэх мэт хүмүүс хааяа өмссөн харагддаг даа. 

Усан өнгөц шиг хэбэртэй харагдаж байна уу? Хэ хэ. 

За та нар минь бас энд тэнд цэцэг таарвал зогсоод нэг ажиглаад, зураг дарчихаж байгаарай. Бүгд л давтагдашгүй шүү дээ, тийм үү? 

Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье.

Ногоон хавтаст ном

Ойрд Аюур ахын номноос уншсангүй. Унших тохироо бүрдэв. Нэгэн номын клубт давхиад орчихсон. Чаддаг байгаа гэж айна үе үе. Ямартай ч эхний уулзалтанд нь орсон. Номын хорхойтой олон бүсгүйчүүдтэй танилцсан. 

Эрчүүд ховор. Тэд хаа явна аа? Хэ хэ.

Азхурын хямдралаас ном авахдаа авсан. Хямдарсан байгаасай гэж хүссэн. Хямдраагүй байсан. 

Энэ сард уншиж ярилцах ном тул, хямдраагүй байсан ч худалдаж авсан. Хэ хэ. Түүнээс ч за за гээд хойшлуулж магад л байсан байх. 

Харин азаар яг манай нутагт монголоос нэгэн бүсгүй ирж таараад. Түүнийг нь эртний танил нэгэн эгч "Ном авмаар байгаа юм уу? Эгч нь хэлж өгөх үү? Одоо явах хүнд?" гэж захиа ирүүлээд. 

Би уярч хайлсан. Клубынхээ унших ёстой гэсэн 2 номыг нэг жижиг номын хамт дайсан. 

Сэтгэл гарган холбож өгсөн эртний танил эгчдээ ганц шоколат буцахад нь дайна даа, талархсан сэтгэлийн минь илэрхийлэл. Өөр юугаар илэрхийлэхээ мэдэхгүй л байна. 

Номоо уншаад эхэлсэн, 50 дахь хуудсан дээр явж байна. Уншина гээд гаргаж ирснийгээ түр хойш нь тавив. Уншиж байсан "Дуугай" номоо дуусгасан. Төгсгөл хэсэг нь сонирхолтой санагдсан. Дараа чадвал, амжвал тусад нь бичихийг хичээнэ ээ. 

Бас хоёр ном энд японд ирчихсэн яваа. Дараа уулзахаараа авахаар тохиролцсон. Бас японд ном зарж байсан нэгэн бүсгүйгээс 7 ном худалдаад авчихлаа. Ёх, ядаргаатай их ном авч байна уу? 

Та нар миний өмнөөс ядарч байна уу? Харин энэ жил яагаад ч юм, маш их ном худалдаад авчихлаа, уучлаарай. Хэ хэ. Би өөрөө ч санаа зовоод байна. Хи хи. 

За түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье.

Намрын өнгө

Алтан шаргал намар. 

Ажлын газрын нэг дарга зарим өглөөдөө ингээд бэрсүүт жүрж, нимбэг жимс авчирч тараагаад байгаа. 

Гэрийнх нь гадаа ургадаг гэсэн. Тариалдаггүй, зүгээр ургадаг гэсэн шүү. Яавал эд нар шиг ийм күүл амьдрах уу? Хэ хэ. 

Ингээд хайрцгаар нь авчирдаг. Дураараа, зүгээр ургачихдаг айхтар жимснүүд. Хэ хэ. Энэ зурган дээр болохоор нимбэг нь ахиу байна. Өмнө нь бэрсүүт жүрж нь ахиу байсан. 

Миний хувь. Тарахдаа бас нимбэгнээс нь нэмсэн. Үлдчихсэн байхаар нь. Авчраад хэрчээд усандаа хийж уусан. Бусдыг нь хөлдөөсөн. Хааяа гаргаж гаргаж ирж цайндаа хийх гээд. 

Өвөл цагт алим, бэрсүүт жүрж, нимбэг гэх мэт жимсний улирал. Гэм нь үнэд ороод байна өө. Хөршийн холбоогоо л зузаатгаж үнэгүй л олж идэхгүй бол. Хэ хэ. 

Хөөрхий хол ойрын хөршүүд минь илжгэн чих барьж ирээд л байгаа, Гэрийнхэн нэг их идэхгүй, би л ганцаараа идэж байна. Тэгэхээр одоо хөвсийхөөс яахав тийм ээ? Хо хо. 

Гэрийнх нь гадаа өөрөө ургачихсан гэхэд маш амтлаг байсан. Дэргэдэх хүндээ ч өгөмгүй л байсан шүү. Гэхдээ олуулаа идэх сайхан. Би ч сүүлийн үед ажил дээр тараагдсан элдэв амттанаа гэрийхэндээ барьж ирээд байгаа. Өөрөө аль болох идэхгүйгээр.

Тэгээд гэртээ элдэв амттан авахгүй. Бас нэг төрлийн хэмнэлт. Хи хи. Түүнээс хүүхдүүд л болсон хойно огт амттан идэхгүй байна гэж байхгүй юм аа. Харьцангүй багасгаад байгаа ч гэсэн. Ядаж байхад ааруул минь дууссан. Шуудан авах эсэхээ бодоод л байна...

За тэгээд хөршийн холбоо мандтугай, танилын холбоо мандтугай...

Түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье.

Цэцгийн сав

Аль 10 сарын зураг. Хорооны баяраар хороон дээрээ очиход иргэдийн бүтээлийн танилцуулгад ийм цэцгийн урлагийн бүтээлүүд их байсан. 

Ганц нэгээс нь зураг орууллаа. Гол нь цэцгийн сав нь өвөрмөц байгаа биз? Ядаж байхад 60 саяын сарнай яригдаад тийм ээ? Хэ хэ. 

Уран нугараад байгаа нэг бол уран гулгаад байгаа үзэсгэлэн төгөлдөр бүсгүйг санагдуулахгүй байна гэж үү? Цагаан даашинзтай гуалиг бүсгүй шиг л. Миний урлагийн нүд тэгж харсан. Хэ хэ. 

Үүнийг юу гэж харсан бэ гэхээр? Хар цагаан хосолж байдаг хорвоод гэж мэгээд л. 

Нил ягаан өнгө нь сэтгэл татсан юм өө. Цэцгийн сав ч гэсэн мэдээж өвөрмөц байсан л даа.  

Энэ амьд цэцэг биш байсан. Цаасаар урласан бүтээл. Яг л амьд цэцэг шиг харагдаад би сэмээрхэн ирмэж үзсэн. 

Иймэрхүү цуглаанд настай эмэгтэйчүүд голцуу явдаг гэхээр бас л уран байгаа биз?

Энэ харин амьд цэцэг. Улаан цэцэг нь нэг тийм өвөрмөц санагдаад. Цэцэг гэхээр л заавал 5 дэлбээтэй байх алба ч биш тийм ээ. Билэг танхай санагдсан. Хо хо. 

Цаасан урлал байсан байх аа. Бас нөр их хөдөлмөр шингэж дээ гэж бодсон. Нэг инээдтэй нь бага зулзага жимсийг идэх гэж оролдсон. Идэх ч гэж дээ, барьж аваад зулгааж үзсэн. 

Би ч уулга алдаад л болиулсан. Азаар хүн хараагүй. Учир зүггүй загнахгүй л дээ. Гэхдээ л...

Бич энэ янзаараа тэтгэвэртээ гарахаараа цэцэгчин болох байх шүү. Нэг бол зурагчин. Хань ижлийн томоос том зургийн аппаратыг хүзүүндээ зүүгээд л явах байх даа. Хэ хэ. 

Та хэд ч бас тэтгэвэрт гарахаараа ямар нэгэн зүйл оролдохыг хичээгээрэй. Юу ч байж болно. Би бас ч гэж хоосонгүй юм байна. Блогоо бичих юм байна. Кэ кэ кэ.

Түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье.

Гацуур ба юмны үнэ

Гадаа намар дуусаагүй байхад, дотор өвөл болчих юм. Ойрд дэлгүүр хоршоо ороогүйг ч хэлэх үү? Тэгсэн шинэ жилийн уур амьсгал оржээ, хэдийн. 

Ойрын хэд хоног сайхан налгар өдөр үргэлжилж байна. Яахав дунд нь ганц нэг бороо орно. Гэснээс нийтийн халаалт гэж байхгүй тул ажлын байр болон гэр хүйтэн байна. 

Удахгүй халаалтаа өгөөд, гэрээ халаагаад ирэхээр тогны үнэ талийж өгөх байх даа гэх айдас хүйдэс дагаастай...

Дунд зулзагын шагналыг гардаж авахаар хажуугийн хот ороод. Тэгсэн хотын улаан булан, номын сан байрладаг байрны гадаа ийм улаан мод сүндэрлээд, өөрийн эрхгүй хараа булаасан. 

Хараа булаахын зэрэгцээ гар шууд ухаалаг утас руугаа явна. Энэ бүр зуршил болсон байна лээ. Маш идэвхитэй байдаг бүхий л цахим хуудаснаа оруулах гэж тэр шүү дээ. 

Энэ хот уг нь 1 цаг гарангийн л зайтай. Тэр бүр очихгүй ээ, хажуугаар нь сүнгэнээд л байдаг болохоос. 

Шагнал гардуулах ёслол дуусгаад, харих замдаа зулзагаа эрхлүүлж дэлгүүр оров. Өөдөөс гацуур мод угтав. Хараад л шууд хөөх, бид бас гацуураа засахгүй бол тийм ээ? гэж ярилцав. 

Засаагүй байна өө одоогоор. 12 сар гаргаад засах санаатай. Бас л ажил орно шүү дээ. Амралтаар бид амарч чадахгүй байна л даа. Заавал нэг ажилтай байна өө. Энэ хагас бүтэн сайнд ч хувийн ажил их их. 

Дэлгүүр хоршоо гэдэг нь хүнсний дэлгүүр орж гялс ногоогоо авчихаад л гарна. Гэр лүүгээ яарна. Ар гэрийн ажил гэж их их. Ээжийн ажил ч их их. Цаг нартай уралдаад байгаа хэрнээ л...

Дэлгүүр хэсэхээ байх чинь их хэмнэлттэй. Гэрийн элдэв хэрэглэдэггүй зүйлс нэмэгдэхгүй. Гэм нь худалдаа хийхгүй байгаа хэрнээ л хөглөрөөд байна өө. Тэгэхээр сайн цуглуулсан байх гээд байна тийм үү?

Гацуур модны гоё гоё чимэглэл гарсан байна лээ. 330 иений дэлгүүр нээгдсэн байна лээ. Орж нүдээ баясгачихаад л гарсан. Худалдаа хийгээгүй, маш том амжилт. 

Угаасаа юмны үнэ асар хурдтай өсч байна. Өдөр тутамдаа авдаг хүнсний үнэ бол санхүүд минь мэдэгдээд, цаанаасаа хэмнэлт гэж толгойд буугаад хараа дээгүүр хээв нэг өнгөрөөж сурч байна. Хэ хэ. 

Тог цахилгаан, усны үнэ ч нэмэгдсэн. Яаж хэмнэх билээ? Эдгээрийг...

Картны барааны үеийнх шиг хагас өлөн зэлмэн байж сурах хэрэгтэй болох ч шиг. Угаасаа өлсгөлөн байх сайн гээд байгаа биз дээ, тийм ээ? Хо хо. 

За бултаараа энэ цар тахлыг аятайхан даваад гарчих юмсан тийм ээ? Ядаж байхад ямар тэнэг гарууд нь дайтаад байдаг байна аа? Ард иргэд нь хэцүүдлээ, дайтаагүй улс нь ингэж хэцүүдэж байхад тийм ээ? 

Түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье ээ.

Хулуун хэлбэр?

Бага зулзагатайгаа энэ "хулуун хэлбэр"-т лонхны тухай үзэсгэлэн үзсэн юм. Япон хэлээр "хёотан" гэдэг юм яг энэ хэлбэрийг. Тэгээд монголоор юу гэж хэлэхээ мэддэггүй. 

Англиар нь хайж байгаад хулуун хэлбэр гэж олсон хэрэг. Нүүрномдоо бас асууж зураг оруулсан чинь, буруу ойлгогдоод гэрлийн бүрхүүл юм биш үү? гэсэн хүмүүс их байсан. 

Олон янзын хэлбэртэй болгоод, нүхлээд, гэрэлтүүлээд гэх мэтээр загвартай болгосон байсан. Түүнээс яг манай гэрт байдаг нь анхны хэлбэрээрээ л байдаг юм. 

Дараа зураг оруулна аа. Яг одоогоор алга. Бас өнөөхөө тоглоомын хайрцагнаас нь хайна гэдэг том ажил. Залхуу залхуу, бөөн тоглоом гаргаж ирэх болно. Хэ хэ. 

Гаргасан нүхнийх нь хээ нь хүртэл өөр өөр. Цэцгэн хэлбэртэй, зүгээр л бөөрөнхий нүхтэй гэх мэт. Ингээд гэрэлтүүлчихээр ургаад л явчихсаж байгаа биз? 

Бага зулзага бид хоёр, гэртээ байгаа хёотангаа ингэж будаж болох юм байна тийм ээ? гэж ярилцсаар харьсан. 

Энэ бүр ийм том онгорхой, дотор нь бас нэг хёотан хийчихсэн байсан. Оросын матрёшка шиг. Зулзагын анхаарлыг ихэд татсан нь энэ. Мөн гэрэлтүүлээд явчихаар сонирхолтой санагдсан байх, хүрч болохгүй гээд байхад л хуруу нь гозойж ирээд хүрчих гэж сандаргасан. 

Урлаг соёл, спортын улирал намар гээд хөл хөдөлгөөн ихтэй, энд тэнд элдэв арга хэмжээ их болж байна өө. Гэм нь гайхал корона чинь бас нэмэгдээд эхэлчихсэн. Яалтай. Хэзээ ч төгсөх юм, маскнаас хэзээ ч салах юм?

За энэ муухай тахлыг яаж ийгээд давах л байх тийм үү? Хүн төрөлхтөн бид. Өөдрөгөөр л хардаг байх даа? 

Түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье.

Тэл хэлтэн

За энэ үгийг мартах шахаж шүү. "Тэл хэлтэн". Саяхан Саруул-Эрдэнэ багш Токиогоор айлчлаад яваа сураг байна. Тэр тухай ганц нэг зүйл уншаад энэ "тэл хэлтэн" гэдэг үгээ эргэн санав. 

Аминдаа хичээгээд л явна. Хүчлэж заах биш, аль болох орчинг нь бүрдүүлж чихээр нь сургах санаатай. 

Урдах хичээлээ бас дийлэхгүй байхад нь гэж бодоод. Муу, залхуу ээж л болчихоод байна, бусдынхаар бол...

Үүнийг минь мэддэг найз ийм хөөрхөн бэлэг явуулсан байсан. Бөөн баяр. Бид өнгөрдөг жил ярьдаг цагаан толгойг захиад хүүхдийнхээ гар хүрэх газарт өлгөөд үе үе дарж сонсдон юм. 

Үүнийг тэр цагаан толгойнхоо яг хажууд өлгөчихлөө. Шинэхэн бөгөөд содхон болоод ч тэр үү байсхийгээд л очиж дараад байна, бага минь. 

Тэгсэн нэг үг чихэнд огтхон ч ээнэгшиж дасахгүй байна. "Алуурчин халим" энэ үгийг зүгээр махчин гэж болоогүй юм байх даа гэж бодоод. Алуурчин гэхээр чинь одоо хүн алж хүрээ талах гэж хэлэхэд л хэрэглэдэг биз дээ? 

Бид чинь хонь малаа муулах гээд цээрлэдэг биз дээ?

Мах иддэг араатан амьтдын махчин гэдэг биз дээ? Алуурчин гэдэггүй биз дээ? 

Бусад үг хэллэгийг нь гүйцэд сонсоогүй л байна. Бага зулзага яг тэр хэсгийг нь л байн байн очиж дараад байгаа. 

Энэ үг арай л хатуу, зэрлэг санагдаад. Зөөлөн аргаар тэл хэлтэн болгочих гээд үзэж тарж буй ээжид. Хэ хэ. 

Хүүхэд чинь тэгээд муу үгийг маш хурдан цээжилдэг тул энэ үгийг л түрүүлээд цээжилчих гээд байна, яах уу? Хи хи. 

За түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Сүмо хуанли

Эрхэм олон уншигч нар минь ээ. 12 сар хаяанд ирчихэж. Үгүй шинэ он буюу 2023 он хаяанд ирчихэж. Юу бодож байна аа? 

Та нар минь мэдэж байгаа биз дээ? Сүмо дүү нар, хуурай дүү нар байдгийг. Тэд нараас минь ийм хуанли ирдэг. Нэлээд хэд ирдэг. Тэрийг нь би боломж нь таарвал монгол руу хоёр аавдаа явуулдаг. 

Коронатай үед бол эндээ алтан мөнгөн хөршүүддээ тараадаг. Тэд ч баяртай авдаг. Дүү нарынхаа улаан ногоон фенүүдийг нэгээр ч гэсэн нэмж байвал тийм ээ? Өөрөөр яаж дэмжих билээ? 

Ах эгч 2-ыгоо марталгүй ингээд сар бүр "банзүкэ" гээч юм явуулдагт нь, оны сүүлээр ийм хуанли явуулдагт нь хөөрчихнө өө. 

Яахав сүмо болон монгол бөхөд жаахан шүүмжлэлтэй ханддаг ч гэсэн. Энд байхад нь зөндөө л зөвлөөд, сургуулиа айлдаж байсан болохоор, одоо тэгээд тэд нарын ухаан мэдэх юм даа тийм ээ? 

За энэ саяхан "жюүрёо" зиндаанд дэвшсэн Тува зулаагаас ирсэн гарын хээ. Өөрийнх нь нэр, гарын үсэг, гарын хээтэй. Хоймортоо зална даа. Гэхдээ том өрөөндөө өлгөдөггүй юм өө. 

Том өрөөнд минь бол зулзагуудын бүтээл заларна. Сүмочдын гарын хээ арай өөр өрөөнд заларна. 

Баярладаг шүү. Бүгдэд нь цаашдынх нь барилдаанд нь амжилт хүсье. Бэртэл авахгүйг хичээгээрэй. 

Уншигч олондоо ч амжилт хүсээд түр баяртай. 

Химэжи ордон 2

"Химэжи ордон" бичлэгийн үргэлжлэл. Зөндөө л зураг дарсан, дээрээс нь өнгөрдөг сар явсан болохоор жаахан хуучирчихаад. Хэ хэ. 

Сонин санагдаж магад гэсэн ганц нэг зурагнаасаа оруулах санаатай. Гэхдээ одоо ч хүмүүс явсан газрынхаа сонин сайханг тэр дор нь зураг орүүлчихдаг болжээ тийм ээ. Тэгэхээр миний оруулж буй зурагнууд нэг их сонин сайхан санагдахгүй байж магад л юм. 

Өөртөө дурсгал болгоод бичээд оруулчихсан байхад сүүлд уншихад дурсамж сэдрэнэ. Тийм үү?

Мод, цэцгийг ч сайн тарьж, ургуулж, арчилж чадах юмаа л гэж бодогддог. Цаг агаар нь ч тохиромжийн юм. Юу ч хамаагүй ургачихдаг гэж ижий минь хэлдэг. Хэ хэ. Үнэн үнэн. Тарьсан болгон нь л ургачихдаг. 

Ордны гадаах талбайд зураг дарж, жаахан налайж сууж байгаад гарч ирсэн. Нар жаргатал. Бага зулзага л гайхаж, сүйд болж шулаганасан. Хайр хүрэм.

Өнөөх усан шуудуундаа ингээд загас тэжээчихнэ ээ, болоогүй. Мөрөг загас. Шар, улаан, ягаан, хар гээд л өнгө өнгийн байдаг. Загас амьдраад байна гэхээр хэдий тогтмол ус ч гэсэн цэвэрхэн байх гээд байна тийм ээ? Ажилтай туучийнууд шүү.

Дараа дахин очиж ордонд нь орно гэсээр буцсан. Бас ганц нэг танилтайгаа уулзана. Энэ удаад холбоо бариагүй. Уучлаарай. Тухтай уулзая гэж бодоод. Ороод л гарахаар чинь онцгүй тийм үү? 

Бас том хотод ойр уу? хол уу? гээд л санаа зовчихно. Гэснээс энд удаад, хүнд төвөг удчих вий гэдэг соёлыг нь хоёрын хооронд мэдчихээд, нэг их японжсон улс болчих юм би ч. 

Заримдаа харин монголоороо загнана л даа. Хэ хэ. Тунг нь тааруулах л ёстой юм шиг байгаа юм. Харин тэр тун нь хэр орчим байх ёстойг заримдаа хэлж мэдэхгүй...

За түр баяртай. Ордон ярьж явснаа тун мун... Бүгдэд нь амжилт хүсье.

Үхлийн тухай

Зун монголоос авсан ном. Найз минь бэлэглэсэн. Өөр хүнд буюу гэрийнхэндээ захих гэхээр ямар сонин ном унших гээд байгаа юм? Муу ер энэ тэр гэж хэлэхээс нь айгаад. Хэ хэ. 

Яагаад энэ номыг уншихаар шийдсэн бэ? гэхээр. Өнөөх л шунал хөдөлгөгч, одоо бол ангийн даргын нөлөө бий. 

Цогтын Амгалан гэдэг эмэгтэйн тухай яриаг нь сонсоод, энэ хүн ямар хүн бэ? гэж сонирхоод. Нүүрном, богино хэмжээнийх нь яриа, подкаст зэргийг нь сонсож яваад энэ номын нэрийг олж мэдсэн. 

"Үхлийн сурах бичиг" гэдэг ном. Цогтын Амгалан орчуулсан. Энэ эмэгтэйн хичээлд суусан, лекцийг нь сонссон хүмүүс бол "багш" гэдэг юм билээ. 

Надад ч сонирхол бол төрөөд байгаа. Гол нь би хичээлд нь суух цаг зав гаргаж чадахгүй, лекцийг нь тухтай, анхаарал төвлөрөөд сонсож чадахгүй байх гэж айгаад зориглохгүй л байна. 

Богино хэмжээнийх нь яриаг бол хааяа сонсдог. 

Бас нэг шалтгаан нь ер нь эргэн тойрны, хамаатан садны минь хүмүүс үе үе тэнгэрт заларчихаад, ийм үед яах ёстой юм бол? Сэтгэл санаагаа яаж эдгээх ёстой юм бол гэж бодсон. 

Мөн иймэрхүү зүйлийн талаар шашны сургааль зэргээс л хааяа уншдаг ч яг ийм бодит хүн бичээд, бүр эмч хүн энэ тухай бичсэн нь сонирхол татсан хэрэг. 

Олон жилийн өмнө ярьж, бичсэн, орчуулагдсан юм билээ. Хожуу ч гэсэн олж уншлаа уншлаа. Ихийг тунгаан бодлоо...

Зарим нэг газар жаахан ойлгомжгүй, хэвлэлийн болов уу гэмээр үг үсгийн алдаа цөөнгүй байсан. 

Япон хэлээр олж уншихаар зээлсэн ч зузаан ном байсан тул түр хойшлуулаад "Даагийд илгээх захидал" гэдэг нимгэн номыг нь уншсан. Өмнөх бичлэгт зурагтайгаа байгаа. 

За энэ номыг Элизабет Кюблер-Росс гэдэг эмч хүн бичсэн. Олон жил хорт хавдартай тэмцсэн хүүхдүүдтэй ажилласан эмч хүн юм билээ. Мөн мэргэжил нэгт хүмүүсийнхээ үхлийн ирмэгт тулсан, нэгэнт эмчилгээгүй болчихсон өвчтөнтэйгөө хүнлэг бусаар харьцаж байгаа нь байж боломжгүй санагдаад энэ тухай тэдэнд хэлж ярьж, тийм хүмүүстэй уулзаж, ар гэрийнхэнтэй нь уулзаж яг ямар хүсэлт байна, ямар зүйлд санаа зовниж байна? гэх мэтээр дадлагын эмч нар, оюутнуудыг хамруулж ярилцдаг байжээ. 

Тэрхүү ярилцлагын нэгээхэн хэсгээ ийнхүү ном болгож хэвлэсэн юм билээ. 

Сэтгэлгүй, өвчтөнтэйгөө амьд харилцаа үүсгэж мэддэггүй урдах ажлаа л дуртай дургүй хийдэг эмч нар, сувилагч нарыг шүүмжилжээ. Тийм хандалага гаргаж байгаа эмчээс "Таны аав яг ийм өвчтэй, та тэгээд аавыгаа эмчлэх бол ийм үг хэлж чадах уу? Ингэж хандаж чадах уу?" гэж асуудаг нь энэ номын утга санааг ерөнхийд нь базчихаж байгаа юм...

Энэ зун тохиосон зүйлээс суралцсан гэх юм уу? Ойлгосон гэх юм уу? "ХҮН" гэж хандах, тухайн хүний хүслийг сонсох, эргэн тойрны ах дүү, хамаатан садан, эмч мэргэжилтэнгүүдийн гаргаж буй ааш араншин, шашны хандлага гэх мэт зүйлстэй санаа оноо нийлэхгүй байх, хүн болгон өөрсдийн санаагаа тулгах, эмч нарын үгийг бас үл ойшоох, хэт шашинлаг хандах, сэтгэл зүйн өөрчлөлтүүд гэх мэт олон асуудал тулгардаг юм байна гэж...

Удахгүй ээ гэж сонссон хүний сэтгэлзүй ямар байгаа бол? Юу хэлэхийг хүсч байгаа бол? Юу мэдэрч байгаа бол? Ядаж л амьд ахуй цагт нь хүн ёсоор, хүн гэж хандах нь их чухал, ингэж чаддаггүй хүн ч байна гэж бодохоор...

Үхлийн тухай ярьж бичих гэхээр хүмүүс таагүй ханддаг, муу ёрлосон болчих гээд байдаг хандлагыг бага зэрэг өөрчилж, энэ талаар хүмүүс уншсан, зохих хэмжээний сэтгэл зүйн бэлтгэлтэй байх ёстой юмдагуу даа гэж бодов...

Та бүхэн ч гэсэн сонирхоод үзээрэй. Мэдээж бидний эргэн тойронд "үхэлтэй нүүр тулсан, үхлийг мэдэрсэн, хэн нэгнээ алдсан, хэн нэг нь өвдсөн" гэх зүйлс зөндөө л бий. 

Гол нь амьд харилцаа юм даа. Ярилцах, зөөлөн намуухан, тайван дуу хоолойгоор ярилцах. Ингэж чадвал үлдэж буй хүмүүстээ санаа зоволгүй "заларч" чаддаг юм байна.

Япон хэлээр ч гэсэн уншина аа. Энд гэхдээ настай хүмүүс нь ерөнхийдөө үхэлд бэлддэг юм шиг санагдсан. Ядаж л гэрээслэл үгээ биччихсэн байдаг юм шиг байна лээ. 

Тэгэхгүй бол өв хөрөнгийг нь булаацалдаад хүүхдүүд нь шүүх цагдаа болоод явчихдаг гэдгийг нийгэм нь анхааруулаад, сануулаад, санал болгоод явдаг юм билээ. 

Эхэндээ ч мэдээж гайхдаг байлаа. Одоо бол нэг бодлын зөв гэж хүлээж авдаг болсон. Өв хөрөнгөө булаацалдаад, нэг эхээс төрсөн ах эгч дүү нар хэрэлдээд муудалцаад, хонь чоно болохыг хэн хүсэх вэ дээ тийм ээ? 

Дээхэн үед бол нэг их өвлүүлэх өв хөрөнгө байгаагүй байж магад ч одоо үед адаглаад байраа зараад тэнцүү хуваагаад аваарай гэж захих байх даа тийм ээ? 

Ямартай ч нэг сонирхоод уншаад, дүгнэлт хийгээд үзэх сэвдийн нэг бол гарцаагүй мөн биз? 

Түр баяртай, Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Азхурын хямдрал

Энэ хямдрал ёстой сэтгэл ханамжтай байсан шүү. Шунал бол ёстой нэг хөдөлсөн шүү. Миний захиалгыг гүйцэтгэж өгсөн дүү минь хүртэл шунал нь хөдөлсөн гэсэн шүү. Хэ хэ. Сонирхол нэг дүүтэй байх сайхан шүү. 

Уг нь товлосон хэдэн номоо л захина гэж байснаа 15,16 ном болчихсон байсан. 

Дүүгийн сэтгэл хөөрөөд бас ийм зураг явуулсан. Би энд дагаж хөөрсөн. Дахин нэммээр санагдсан ч шуналаа дарсан. 

Дүү шууд л оруулаад өгчихмөөр байдаг, одоо шууданд хийчих үү? гэж миний сэтгэлийг хөөргөөд. Алс холын газарт байгаа хоёр Азхурын хямдралаас хамгийн их баяссан хоёр нь байх шүү бидэн хоёр. Ккк.

Ингээд ор дүүрэн ном аваад дэлгүүрээс гарах ямар мэдрэмж төрдөг бол? Үгээр илэрхийлж чадамгүй, үзгээр бичиж барамгүй сэтгэгдэл төрдөг байх тийм үү? Би ч тор дүүрэн ном номын сангаас л зээлдэг болохоор. Буцаагаад өгөх учраас сэтгэл тэгж их догдолдоггүй. 

Зулзагууд бол догдолдог. Харих замдаа машинд номоо уншиж загнуулдаг. Нүдээ хайрла, гамна гээд үглэнэ. Хэ хэ. 

Энэ зурганд ороогүй ганц нэг ном бий. Дууссан, маргааш нь ирнэ гээд, захиалга өгсөн гэсэн. Дээхний ганц нэг ном захиалсан. Дахин уншмаар санагдаад. Ганц нэг номыг нь заавал унших даалгавартай...

Аавдаа хэлсэн чинь "Цаг төрийн үймээн", "Харуул Алтай" гээд уг нь манайд байсан л номнууд даа, чиний баглаад орхисон хайрцганд бий дээ? гэсэн. 

Нэг харихаараа хайрцгаа уудалж аавдаа номнуудыг нь гаргаж өгнө өө. Өөрөө ч тансаг номнуудаа гаргаж уншина аа. Түр хүлээгээрэй аав минь. 

72%, 30%, 10% гэж хямдарсан байсан. Ганц нэг сонирхсон номнууд хямдраагүй. Ирэх жилийн хямдралыг хүлээнэ ээ. 

Их гоё арга олсон. Одоо энэ олон номнуудаа бага багаар уншиж байгаад, дараагийн 72%-ийг хүлээх. Хо хо. Угаасаа номнууд минь уван цуван нааш ирсээр байтал ирэх жилийн хямдралтай золгох байх тийм үү? Тэр болтол би ч мөнгөө сайн цуглуулна.

Гэснээс нааш нь номнуудаа авах гэж дүүдээ, нааш нь авчрах хүмүүст нэлээд төвөг удаж байгаа. Уучлаарай...

Дүү болохоор "зүгээр шүү дээ, таныхаа дуртай юмыг аваад, явуулах гэж байхад, өөдөөс төвөг удлаа энэ тэр гээд байх юм" гэсэн. Хи хи. Маш их баярлалаа. 

Энэ сар 5 ширхэг ном эзэндээ ирнэ. 2 хүнд хувааж дайгаад. 12 сард дахин хэдийг нь нааш нь япон луу авах санаатай. Ганц нэг хүн ирж очих сураг гарсан. Гоё байна уу? 

Гэснээс энэ тухай нүүрномдоо оруулсан чинь урьдны танил нэг эгч "2 ч хүн явна, би хэлж өгөх үү? Нэг нь энэ сар, нэг нь 12 сард", "Асуусан чинь аваад явъя гэж байна" гэж захидал бичээд. Би энд уярч хайлаад, сүйд. Ёстой их баярласан шүү. 

Албагүй ч, хаяанд ирээд явсан байж чимээгүй ирээд явчихдаг хүмүүс байдаг, жаахан гомддог. Алба биш дээ? гээд л нэг сайхан гүнзгий амьсгаа аваад уужирдаг даа. Та нар буруугүй шүү, би л өөрөө буруутай. 

Ижий аав, элгэн нутгаасаа хол, удаан суухаар иймэрхүү жаахан эмзэг дэлбээ болчих гээд байдаг юм байна шүү. Ойлгоорой. Бүгдэд нь баярлаж явдаг шүү. 

Эх нугтаа санасан сэтгэлээ номоор тайлдаг шиг байна лээ шүү, гадаадад суугаа бид чинь. 

За бүгдэд нь маш их баярлалаа. Бүгдэд нь хайртай шүү. Бүгдийг нь үнсье. Бүх зүйлд талархдаг шүү. Түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Химэжи ордон

Угтаа 10 сарын эхээр зугаалсан зураг. Хажуугийн Хёого гэдэг мужийн Химэжи гэдэг хот дахь ордон. Хотынхоо нэрээр нэрлэгддэг. 

Бид өдөр нь амьтны хүрээлэн очиж үзээд, тэндээ нэлээд цагийг өнгөрөөгөөд ордны зүг явсан. Хаачихсан байсныг мэдсэн ч гаднаас нь болов барааг нь харчихаад буцъя гээд зорьж очсон. 

Ингээд сүндэрлэж байдаг юм билээ. Гадаад дотоодын жуулчид их байсан. Нутгийн хүмүүс ч их харагдсан. Яагаад нутгийн хүмүүс гэж мэдсэн гэхээр жижигхэн жижигхэн нохойгоо салхилуулсан хүмүүс их байсан тул, нутгийн индиан гэж таасан. Хэ хэ. 

Ордны наад талын том талбайн гадаа үүдэнд ийм мод байсан. Эд нар ийм нарсны төрлийн модыг засаад, хэлбэрт оруулж ургуулаад байдаг. Гэрийн гадаанаа, цэцэрлэгт хүрээлэн гэх газруудыг чимж тариалдаг. 

Нарс нь ч олон төрөл байдаг юм билээ. Улаан, хар гээд л. 

Хажууханд нь бас хотын харьяа бяцхан амьтны хүрээлэн байдаг юм билээ. Дараа зөвхөн ордныг зорьж ирэхээрээ орж үзэхээр боллоо. Хэзээ гэдгийг хэлж мэдэхгүй байна өө. 

Км-н хувьд ч гайгүй, хурдны замын төлбөр ч гайгүй санагдсан. Ирэх жилийн хавраас нэг явах санаатай, би л дотроо тэгж бодож байна. 

Энэ модны нэрийг мэдэхгүй байна өө. Унжаад, өвөрмөц болохоор нь зураг дарсан. Угаасаа их таардаг юм. 

Энэ модны цаана ордны хашааг тойроод ус бүхий шуудуугаар хүрээлүүлсэн байдаг. Ихэнх ордны гадаа байдаг. Энэ нь их учир жанцантай. Эртнээс дайснаас өөрсдийгөө хамгаалах гэсэн нэг арга нь гэж сонссон. 

Өөрөө уншаагүй. Ичмээр дамжиг шүү. Үүх түүхийг нь энэ олон жил болж байж сонирхоод уншчихгүй тийм ээ? 

Дайснууд чинь тэр усыг гатлах хэрэг гарна, гар хөл нь норно. Норсон хөлийн мөр үлдэнэ гээд л дайснаа таниж барих мундаг арга сэдсэн байгаа биз дээ? 

Бас нэг зорилт тавьчихлаа, өөртөө. Энэ ордон болон зарим нэг сүм зэргийн гадаах усан шуудууны үүссэн үүх түүхийг уншиж судлах. 

За түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Зулзагууд ба бас бус

Дунд зулзага сагсаа больсноос хойш ётсой л нөгөө үзүүлээд өгнө гэдэг нь болж байгаа. 

Зуны амралтын хугацаанд ирдэг тэмцээнүүдэд бараг бүгдэд нь бүтээлээ өгсөн. Зураг, шүлэг гэх мэт. 

Эхнээсээ шалгараад эхэлсэн. Хавар өгсөн нэг лоозон, нэг танка шүлэг гээд тус бүртээ 2-р байрт шалгараад дурсгалын зүйл авсан. Нэг нь цахим хуудсанд нь орсон байсан. 

Нэг зураг шагналт байранд орсон юм байх. Тэгж байгаад үзэсгэлэнд тавигдах байх, очиж үзнэ дээ. 

Өнгөрдөг бүтэн сайнд нэг хотын даргын нэрэмжит шагнал авсан. Бид очиж үзэв. Яг хотын даргаасаа бол гардаж аваагүй. Өөр ажил давхцаад гээд төлөөлөл нь болох боловсролын газрын даргаас нь гардаж авсан. 

Сонин дээр зураг хөрөг нь гарсан. Ажлынхан сүр болоод л байсан. Би ч даруухан загнаад, нүүрномдоо зулзагынхаа зургийг бол оруулсангүй ээ. 

Ганц нэг удаад нь урамшуулаад багахан хэмжээний мөнгө өгсөн чинь чухам баярлаж байна гэж. Цуглуулж байгаад дуртай юмаа авна гээд чихэвч худалдаж авсан. 

Үе үе наад чихнийнхээ юмыг аваач гэж загнуулдаг ажилтай болсон. Ха ха. 

За бага зулзага, "эрхийн балай" гэдэг нь болж байна гэсэн. Ээж үүнд маш их буруутай гэсэн. Ээжийгээ харахаар хүнээ байдаг гэсэн. 

Ээжийгээ "окаасан бижин буюу ээж үзэсгэлэнтэй" гээд хэлчихээр чинь би одоо уяраад хайлчихна биз дээ? Энэ чинь одоо. Хэ хэ. 

Тоглоомон сэлмээ далайж ирснээ "ээжийг би хамгаална" гэхээр чинь одоо ямар ч ээж уярна биз дээ? Хо хо. 

Унасан навч, чулуу гэх мэтийг түүснээ "ээждээ бэлэг" гээд өгөхөөр чинь хайр хүрнэ биз дээ? 

9 сард тамирын өдөрлөг нь болсон чинь өдөр бүр түүндээ бэлдэхэд уур нь хүрсэн юм шиг байгаа юм, албандаа жаахан дургүй байсан. Тамирын өдөрлөг дууссан, өглөөд цэцэрлэгийнхээ үүдэнд ирчихээд ухраад зүүгдээд байдаг байсан нь гайгүй болсон. 

Тэгсэн 12 сард урлагийн үзлэг болно. Тэрэнд бэлдээд эхэлсэн. Залхуу талдаа үр минь яах бол? гэж бид энд шивнээстэй. Эхний өдөр гайгүй бэлдсэн гэсэн. Дуу хууранд дуртай байж магад гэж дүгнэв. 

Үлэг гүрвэлд их дуртай хэвээрээ байна. Гэрээр дүүрэн үлэг гүрвэлийн ном. Мэдээж номын сангаас зээлсэн. Уншиж өг гэж шалдгаараа шална. Гэрийн томчууд заримдаа бие биелүүгээ чихнэ. Ээж л хамгийн үнэнчээр уншиж өгнө дөө. 

Бас 2 янзын сэлэмтэй болсон. Нэгийг нь авсан өдрийнхөө маргааш нь цуулж хаяад бөөн уйлаан майлаан. Хугардаггүй сэлэм хийж өгөхөд яадаг юм гэж аавыг нь загнаснаар тэр өдрийн уйлаан майлаан өндөрлөсөн. Хэ хэ. 

Өглөөд албандаа явахдаа хувцсаа шилж сонгоод бөөн юм болно. Өмсөхгүй гэж уурлана, уйлна. Өмнөх өдөр нь үзүүлж зөвшөөрөл авна. Охидоос дутах юм алга. Хо хо. 

Өөр чинь юу билээ? Хэл яриа бол гүйцэгдэхгүй л болж байна. Үгсийн сан огцом нэмэгдсэн. 

Ногоонд жаахан муу. Маханд бол дажгүй. Ер нь хоол их бага иддэг. Ойрхон ойрхон, бага багаар идүүлж байдаг юм уу яах юм. Хагас, бүтэн сайнд бол чадах байх, ажлын өдрүүдэд бол хэцүү л дээ. 

Амралтын өдөр ч хэцүү юм байна аа. Гал тогоог эзэгнэхэн төрөх гэж залхуу тийм ээ? 

Нарлаг намрын өдөрт дагуулж орж гарч л байна. Сэрүүсээд, гадаа их эрт харанхуй болчихоор яалт ч үгүй гэртээ өнгөрүүлэх цаг уртсаад эхэлсэн. Нээрээ л эрт харанхуй болох онцгүй юм аа. 

Гэртээ харьж ирээд л Жангүмийн ажлаа хийж дуусав уу? Үгүй юу л унтах цаг болчих юм. Цаг гайгүй байсан ч харанхуй, жиндүү хүйтэн болохоор бушуухан шиг л орондоо орох ётсой юм шиг бодогдоод. Ккк. 

11 сарын бүх бүтэн сайнд хувь хувьсгалын ажилтай юм билээ. Нэг бүтэн сайнд бүхэл бүтэн 4 цагийн лекц сонсоно. Бусад нь ч яахав, гэр бүлтэйгээ зугаална.

12 сард ч ажил ихтэй ихтэй. Гайхал бага зулзагын урлагийн үзлэг болно. Маш том ажил шүү дээ. Хэ хэ. 

Морин хуурын чуулгынхан ирж тоглоно. Жаахан зайтай хотод ирэх ч гэсэн, үзнэ гэж төлөвлөж байгаа. Зулзагууддаа үзүүлэх санаатай гол нь.

Хамгийн гоё нь монголоос зөндөө ном ирнэ. Ганц нэгийг нь заавал унших даалгавартай. Гоё даалгавар байна уу? 

За түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье.

Туулайн нүд

Энэ зун уншсан ном. Эндээ зураг хөрөг оруулах гээд л амжихгүй яваад байж. О.зулзага ижийдээ санал болгоод. Зохиолч нь бас нэлээд алдартай юм гэнэ. Хүүхдийн хүмүүжил, багш шавь нарын харилцааны тухай бичдэг бололтой. 

Номын сангаас зээлж аваад уншсан. Нэг номын сангаас зээлснийгээ үсэглэж уншдаг хүн яахав. 

Өөр нэг номын сангаас нь дахиад зээлчихнэ. Ингэж сэлгээд арай хийж нэг юм дуусгана даа. Хэ хэ. 

Хавтас нь хоёр янзаар хэвлэгдсэн байсан. Хэвлэлийн компаниуд нь өөр өөр юм билээ. 

Зохиолчийн нэр нь Хайтани Кэнжиро. Номын нэр "Туулайн нүд". Багшийн мэргэжлээр төгсөөд удаагүй залуухан багш бүсгүй. Түүний дааж авсан ангийн хүүхдүүд. Хамт ажилладаг багш нар. Эцэг эх, асран хамгаалагчид гэсэн хүмүүс гарна. 

Хүүхдийг өмссөн зүүснээр нь дүгнэдэг, ноомой, даруу зангаар нь дүгнэдэг багш нар, ээж аавуудын тухай өгүүлнэ. 

Өвөөтэйгөө хоёулхнаа амьдардаг Тэцүзо жаал, анги даасан залуухан багш Котани бүсгүй, тэр хоёрын хэрхэн өсөн дэвжиж буй тухай өгүүлнэ. 

Бусад хүүхдийн адил гэртээ амьтан тэжээж чадахгүй жаал хүү хамгийн их олддог, үнэгүй олддог гэх мэт шалтгаанаар "ялаа- тэжээнэ. 

Гэрийнх нь ойрхон ялаа их гардаг нь учиртай. Хог боловсруулах газрын ойролцоо, мөн тэндхийн ажилтнуудын байр байдал, тэдгээртэй "бусад хүмүүс" хэрхэн харьцдаг, ханддаг тухай өгүүлнэ. 

Тэцүзо жаал хэдий барагтаа ярьдаггүй, бичиж чаддаггүй боловч тэжээдэг ялааныхаа тухай маш сайн мэддэг, барагтайхан эрдэмтнээс ч муугүй ялааны тухай мэддэг нь илэрхий болж ирнэ. Багш бүсгүй ялаагаар дамжуулан түүнийг бичдэг, уншдаг, ярьдаг болгохыг хичээнэ. Ингэхдээ хүчилж болохгүй юм байна гэдгийг мэдэрнэ, ухаарна...

Сургуулийн орчинд ч багш нар хоёр янз байна. Албан тушаал, ажлынх нь төрлөөр сурагчдаа ангилчихдаг, хүн гэж тоодоггүй, үл тоомсорлосон гэх мэт хандлага байна. 

Эсрэгээрээ "хүний тоонд ордоггүй" бяцхан сурагчидтайгаа найз мэт ханддаг, багш ёсоор сургадаг, хүн ёсоор харьцдаг багш нарын бүлэг ч байна. 

Ингээд л уншиж суухад багш гэдэг хүн сурагчдынхаа ирээдүйд асар их үүрэг гүйцэтгэх юм даа, хэлж ярихдаа их л болгоомжтой байхгүй бол гэж бодсон. Бодсон ч гэж дээ, угтаа бол байнга л толгойд явдаг. Өөрөө ч хүнд заахаар бол их болгоомжтой хандахыг хичээдэг...

Гэснээс яагаад "Туулайн нүд" гэж нэрлэснийг нь мартчихаж, эсвэл би ойлгоогүй юм болов уу? Дараа дахин зээлж уншина гэж бодож байгаа. Өөр бусад номыг нь ч уншмаар санагдсан тул...

За тэгээд хэлтэй устай нь өөрсдөө уншихыг хичээгээрэй. Монголоос уншдаг та нар минь эх хэлээрээ ямар ч хамаагүй ном уншаарай. Түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье. 

Даагийд илгээх захидал

Элизабет Кюблер-Росс зохиолчийн номноос ганц нэгийг уншиж эхэлсэн. Монгол хэлээр "Үхлийн сурах бичиг" гэдэг номных нь орчуулгыг нь уншсан. Тусад нь бичнэ ээ. 

Энэ удаад "Даагийд илгээх захидал-Үхэл болон ганцаардал, хорт хавдартай тэмцэж буй хүүхдүүдэд зориулав" гэдэг нимгэхэн номыг нь япон хэлээр уншлаа. Хорт хавдартай тэмцэж буй хүүхдүүдтэй олон жил ажилласан тэрээр бяцхан жаалуудын асуулт болох "Амь нас гэж юу юм бэ?", "Үхэл гэж юу юм бэ?" гэдэг асуултын хариулт болгож бичсэн гэсэн. 

Англи хэлээрээ "The Doughy Letter -A Letter to a Dying Child" гэдэн гэртэй юм байна. 1979 онд хэвлэгдсэн ном байна. 

Хүүхэд өвдөх ямар хэцүү байдаг билээ? Хорт хавдраар өвдөөд, үхэлтэй тэмцэж буй жаалуудыг төсөөлөх бүр ч хэцүү. 

Ямар азаар эмч болоогүй юм бэ ч гэж бодох...

Сүүлийн үед нүүрномоор бас өвдсөн хүүхдүүдийн хандив хүссэн бичлэг зөндөө байдаг болжээ. 

Үзээд, уншаад сэтгэл их өвдөнө өө. Боломжтой үедээ хаа нэгтээ хандив өгөх гэж хичээнэ. Гэхдээ л бүгдэд бол час чадахгүй...

За тэгээд үхлийн тухай ярих, бичих, унших нь муу ёр гэгддэг тийм ээ? Яагаад энэ зохиолчийн номыг сонирхсон гэхээр Цогтын Амгалан гэх эмэгтэйн яриаг сонсоод. Мөн энэ зун ойрын төрөл үхэлтэй тэмцээд...

Тэгээд л ямартай ч нэг уншаад үзье гэж шийдсэн. Бодоод байх нь ээ, гэнэтийн зүйл тохиолдвол яах вэ? гэдэг их том асуудал юм байна. Саяхан бас нэг танил бүсгүй ээжийгээ гэнэтийн тохиолдлоор алдсан. 

Ижий аав минь ч нас ахиж байна, ойрын төрөл садан минь ч ихээр "диваажинд заларч" байна. Залуудаа нэг их тоодоггүй "Өө тэгээ юу? Буяны юм өгөх үү?" гэж ханддаг байсан бол одоо нас ахиад арай өөрөөр хүлээж аваад байх шиг байна. 

Өөр зөндөө ном байсан. Нэлээд зузаан номнууд байсан. Бүр дараа л зав гаргаж уншихыг хичээнэ ээ. Нэг номын бүлгэмд элсээд орчихсон. Монголоос зөндөө ном захьчихсан. Хүлээхийн жаргал эдлээд л сууж байна даа. 

Тэрнээс өмнө ганц нэг номыг бас уншаад дуусгачих санаатай үзэж тарж л байна. 

Та нар минь ч гэсэн ном сайн уншиж байгаарай. Ном унших маш сайн гэж бичээд байна шүү, цаана чинь...

Түр баяртай, бүгдэд нь амжилт хүсье.

Дуугай

Ёх, энэ номыг би маш удаан уншиж байна. Аль 7 сард л эхэлсэн. Одоо ч уншсаар...

Дундуур нь өөр ном уншаад байна л даа. 

Би нь уран зохиолынхоо номонд илүү дуртай юм аа. Номын тавиураа нэг харахаараа ямар нэгэн уран зохиолын ном харагдангуут шүүрч аваад, энэ номоо уншилгүй ширээн дээрээ хөглөрүүлчихдэг боллоо.

Дөнгөж эхэлж байх үедээ дарсан зураг. Хотын захиргаанд бичиг баримт хөөцөлдөж явах үеэрээ. Материалаа бүрдүүлж өгчихөөд, гаргаж ирэхийг нь хүлээх 5-10 минутаа ч нэг иймэрхүү байдлаар ашиглана шүү дээ.

Зарим нэг амралтын өдрийг ингэж 2 дахь зураг дээрх шиг  эхлүүлдэг ч бага зулзага сэрсэн л бол "будаа" шүү дээ...  

Сэрээд л шууд л тэврэлдээд, бяцхан жаахан гар нь энгэр лүү шургаад...

Бодсон чинь саначихлаа, эртхэн ажил тараасай. Зулзагаа албанаас нь аваад эрхлэлдэх юмсан. Хэ хэ. Гэхдээ бас яг эрхлэлдэхээрээ жаахан ч гэсэн ганцаараа тоглочих л доо гэж гуймаар болдог шүү. Хи хи.

Яг одоогоор мэдэж авсан зүйл гэвэл интроверт, экстраверт гэдэг хоёр үгтэй болов. Хэт мэдрэмтгий хүмүүс. Гадагшаа хүмүүс, дотогшоо хүмүүс...

Өөрийгөө бодлоо. "Гадагшаа" ангилалд багтах юм болов уу? "Дотогшоо" юм болов уу? Зарим хэсгийг нь уншихаар энэ хэсэгт хамаарах ч юм уу? гэж бодогдоод байх юм билээ. 

Амжилтад хүрсэн, агуа зүйл бүтээснийг нь бодохоор "дотогшоо" ч болчихмоор юм шиг. Хэ хэ. 

Наргиан ч яамай. Гэхдээ л энд тэнд дуу шуугиантай газарт байснаас хаа нэгтээ нам гүм газар уран зохиолын номоо тэврээд, халуун боргол уугаад суух дуртай гэдгээ мэдээд байгаа юм. 

Гэхдээ бас байнгын тийм нам гүм орчинд татагдах уу гэхээр уйдах ч юм шиг. Хаа нэгтээ бас найз нөхөдтэйгөө бужигнаж, буу халж, хов базах дур хүсэл төрнө...

Их олон сэтгэл судлаачдын, сэтгэл зүйчдийн судалгаан дээр үндэслэн бичсэн байсан. Их олон ном судалгааны хавсралт бичээстэй байсан. 

Бас үүнийг орчуулсан орчуулагч их хэцүү ном сонгож орчуулах юм аа гэж бодсон. Хэ хэ. Би яагаад ч зүрхлэхгүй байх шүү...

Дөнгөж талдаа орж байгаа тул, дуусгаад дахин бичлэг хийж магадгүй. Гэхдээ яг ингээд, суугаад бичих гэхээр нэг л болж өгөхгүй л байна. Ямар ч номны тухай тэмдэглэл бичих тухайд шүү. 

Уран зохиол, өөрийгөө хөгжүүлэх гэх мэт аль ч төрөлд. Яавал бусад хүмүүс шиг бичдэг болох уу? гэж бодно оо. Бичих албагүй л дээ. Зүгээр л сайхан уншаад явчих гэснээ бас бичмээр санагдаад...

За түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье.

Хулуу

Хүүе, энэ хулуу чинь есөн жороороо ургах юм аа. Ургах биш ээ есөн жороор нь тариалах юм аа...

Хэлбэр дүрс, өнгө, хэмжээ гээд л урд өмнө нь харж байгаагүй л юм шиг санагдаад...

Хулуу гэснээс гайтай сүнсний баяраас болоод олон сайхан залуус амиа алдчихлаа тийм ээ. Орчин үед аль ч улсын баяр тэмдэглэх арга барил, хандлага өөрчлөгдөөд байх юм тийм ээ.

Ийм сонин хэлбэртэй байна. Уулын эмээ өвөө тарьсан. Butternuts squash гэдэг нэртэй юм билээ. Энд бас ингэж нэрлэдэг юм билээ. Нэрлэдэг ч гэж дээ, орчуулалгүй тэр чигээр нь англиар нь хэлдэг гэсэн үг.

Голоор нь ингэж хуваагаад, тэр нүх гарсан хэсэгт байсан үрнүүдийг нь аваад хаячихсан. Богино долгионы зууханд халааж байгаад, доторхыг нь аваад шөл хийсэн. Хальс нь хатуу тул идээгүй.

Шөл хийж буй байдал. Зутан шөл гэх юм уу? 

Гэснээс зүгээр бөөрөнхий хулууг хальстай нь хэрчээд, яс чанасан шөлөндөө хийчихдэг. Тэгэхээр заавал зутан шөл гэлтгүй аятайхан шаргал өнгөтэй, яльгүй чихэрлэг амттай шөл болчихож байгаа юм. 

Заавал яс чанасан шөл гэлтгүй ногоотой шөлөндөө ч хийж болдог. Би бол дуртай. Уусаад ирэхээр хальс нь бага зэрэг хулуутайгаа үлддэг. 

Зутан шөл гэхээр сүү гэх мэт зүйл хийгээд, жаахан ажиллагаа ихтэй санагдаад, залхуу хүрээд байдаг юм. Хэ хэ. 

За түр баяртай. Бүгдэд нь амжилт хүсье.